علل، درمان و پیشگیری از کمای دیابتی

سلول‌های بدن انسان نیاز به گلوکز داشته و قند خون بالا یا هیپرگلیسمی در افراد می‌تواند احساس سرگیجه و عدم هوشیاری ایجاد کند، همچنین قند خون پایین یا هیپوگلیسمی نیز می‌تواند موجب کمبود آب بدن شده و این رویه را تا حدی ادامه دهد که هوشیاری فرد از بین برود. معمولا امکان جلوگیری از کمای دیابتی با مانع شدن پیشرفت هیپرگلیسمی یا هیپوگلیسمی وجود دارد. با درمان سریع و به موقع، بهبودی امکان پذیر است، اما اگر درمان اولیه انجام نشود، می‌تواند منجر به آسیب مغزی شده و مرگبار باشد.

علل ایجاد کمای دیابتی

سه علت اصلی برای کمای دیابتی وجود دارد که دو علت آن در اغلب مواقع به دیابت نوع 1 مربوط می‌شوند و یکی با دیابت نوع 2 مرتبط است.

دیابت نوع 1: زمانی که یکی از موارد زیر رخ دهد، ممکن است کمای دیابتی رخ دهد:

• سطح گلوکز خون بسیار پایین یا هیپوگلیسمی
• سطح پایین کتون خون یا کتواسیدوز دیابتی

برای اطلاعات بیشتر در این زمینه، مقاله آشنایی با دیابت نوع 1 و درمان آن را مطالعه نمایید.

دیابت نوع 2: کمای دیابتی ممکن است از یکی از موارد زیر به وجود آید:

• سطح قند خون بسیار پایین
• سطح گلوکز خون بسیار بالا یا هیپرگلیسمی

1. هیپوگلیسمی

هیپوگلیسمی زمانی رخ می‌دهد که سطح قند خون بسیار پایین باشد، یعنی کمتر از 70 میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد. بر اساس یک مطالعه منتشر شده در رابطه با دیابت، فرد مبتلا به دیابت نوع 1 به طور متوسط علائم هیپوگلیسمی را دو بار در هفته تجربه خواهد کرد. افراد مبتلا به دیابت نوع 2 که از انسولین استفاده می‌کنند احتمال کمبود هیپوگلیسمی کمتری دارند اما هنوز هم ممکن است رخ دهد. به گزارش مجله پزشکی آسان طب هیپوگلیسمی معمولا در افرادی که در طی درمان انسولین دریافت می‌کنند، رخ می‌دهد، اما این وضعیت می‌تواند با داروهای خوراکی که باعث افزایش سطح انسولین در بدن می‌شوند نیز رخ دهد. عوامل موثر در کاهش سطح قند خون عبارتند از:

• مصرف بیش از حد دارو
• مصرف بسیار کم مواد غذایی
• فعالیت بیش از حد
• ترکیبی از موارد فوق

علائم قند خون پایین شامل موارد زیر می‌گردد:

• لرز
• عرق کردن
• خستگی
• سرگیجه
• سر درد

خوردن یا نوشیدن یک منبع گلوکز سطح گلوکز خون را به محدوده مناسبی تبدیل کرده و فرد تقریبا بلافاصله احساس بهتری می‌کند. اگر فرد متوجه نشود یا کاری انجام ندهد، سطح گلوکز همچنان کاهش پیدا کرده و غش می‌کند. غش طولانی مدت ناشی از تغییرات سطح قند خون، یک کما دیابتی به شمار می‌رود.

2. کتواسیدوز دیابتی

کتواسیدوز دیابتی یک عارضه جدی در دیابت نوع 1 بوده و زمانی رخ می‌دهد که سطح کتون‌ها و اسید خون افزایش یابد. از این رو، کتواسیدوز دیابتی یکی دیگر از عواملی است که می‌تواند به کمای دیابتی منجر شود. این وضعیت به دلایل مختلفی از جمله عدم دریافت انسولین، در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 رخ می‌دهد. افرادی که دچار کتواسیدوز دیابتی هستند نیز سطح بالای گلوکز خون خود را از دست می‌دهند، زیرا قند نمی‌تواند از خون و سلول‌ها عبور کند. بدن تلاش می‌کند که سطح گلوکز بالا را توسط ادرار کردن کاهش دهد، اما این کار نیز موجب می‌شود که بدن آب بیشتری از دست دهد. فرد مبتلا به کتواسیدوز دیابتی، علائم زیر را تجربه می‌کند:

• احساس خستگی و تشنگی شدید
• تکرر ادرار
• ناراحتی معده همراه با تهوع و استفراغ
• قرمزی و خشکی پوست
• تنگی نفس

درمان این وضعیت با انسولین و مصرف مایعات ممکن است. این وضعیت یک اورژانس پزشکی محسوب شده و فورا نیاز به درمان دارد، زیرا می‌تواند به کمای دیابتی منجر شود. کتواسیدوز دیابتی در صورت عدم درمان می‌تواند زندگی فرد را به خطر بیندازد.

کاربران محترم، مطالعه مطلب علائم و دلایل ایجاد کتواسیدوز دیابتی برای شما خالی از لطف نخواهد بود.

3. سندرم هایپراوسمولار هایپرگلایسمیک

سندرم هایپراوسمولار هایپرگلایسمیک معمولا در افراد سالمند مبتلا به دیابت نوع 2 رخ داده و زمانی به وجود می‌آید که سطح قند خون بسیار بالا باشد. علائم این سندرم مشابه کتواسیدوز دیابتی بوده و شامل موارد زیر می‌گردد:

• احساس خستگی
• احساس تشنگی شدید
• تکرر ادرار

انجام آزمایش خون می‌تواند تشخیص دهد که فرد دچار کتواسیدوز دیابتی شده است یا سندرم هایپراوسمولار هایپرگلایسمیک. فرد مبتلا به سندرم هایپراوسمولار هایپرگلایسمیک، سطح کتون خون طبیعی و تعادل اسیدی نرمال خواهد داشت. درمان اولیه این وضعیت با تزریق محلول شور به داخل رگ‎ها انجام می‌گیرد. این کار موجب کنترل شرایط شده و به کاهش سطح قند خون فرد کمک می‌کند. این افراد ممکن است نیاز به انسولین داشته باشند و عدم درمان آن می‌تواند منجر به شرایط زیر شود:

• کمای دیابتی
• عوارض عروق خونی، مانند حمله قلبی، سکته مغزی یا لخته شدن خون

پزشک می‌تواند عملکرد کمای دیابتی را به سرعت محدود سازد، اما درمان بستگی به نوع آن دارد. آن‌ها باید این کار را بسیار سریع انجام دهند تا از عوارض احتمالی آن پیشگیری شود. درمان هیپرگلیسمی برای جبران مایعات از دست رفته بدن، نیاز به مایعات داخل وریدی دارد، همچنین ممکن است نیاز به دریافت انسولین باشد. اگر سطح سدیم، پتاسیم و یا فسفات کم باشد، ممکن است پزشک مکمل‌ها را برای شما تجویز نماید. در صورتی که فرد در معرض هیپوگلیسمی باشد، تزریق گلوکاگون انجام می‌گیرد، زیرا موجب افزایش سطح قند خون خواهد شد. در زیر به درمان‌ انواع کمای دیابتی اشاره خواهیم کرد:

کمای دیابتی هیپوگلیسمی: درمان با گلوکز و تزریق گلوکاگون انجام می‌شود.

کمای دیابتی هیپرگلیسمی: درمان توسط هیدراتاسیون و انسولین انجام می‌گیرد.

پس از شروع درمان، فرد رو به بهبودی آورده و اکثر افراد به طور کامل بهبود می‌یابند، اما اگر درمان به موقع انجام نگیرد، ممکن است اثرات دراز مدت مانند خطر آسیب مغزی وجود داشته باشد. در نظر داشته باشید که اگر کمای دیابتی بدون درمان رها شود، می‌تواند مرگبار باشد.

پیشگیری از کمای دیابتی به کمک روش‌های زیر

برخی از روش‌ها وجود دارند که می‌توانند از کمای دیابتی پیشگیری کنند، در زیر به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت:

• مراجعه به پزشک به هنگام مشکوک بودن به قند خون بالا یا پایین
• بررسی کردن سطح قند خون به ویژه به هنگام بیماری
• اجتناب از مصرف الکل
• بررسی سطح کتون خون به هنگام ابتلا به دیابت نوع 1
• بررسی علائم قند خون پایین پس از فعالیت کردن

منبع: