سندرم تونل کارپ یا سندرم مچ دست را جدی بگیرید

از علائم این بیماری می‌توان به سوزن شدن، سوزش، خارش و بیحسی کف دست و انگشتان به ویژه انگشت شست اشاره کرد. موسسه ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی، سندرم تونل کارپ (CTS) را به عنوان رایج‌ترین و شناخته شده‌ترین عصب‌های نوروپاتی که در آن عصب‌های محیطی بدن فشرده یا آسیب دیده هستند، توصیف می‌کند. در این مقاله قصد داریم سندرم تونل کارپ را مورد بررسی قرار دهیم.

ارائه اطلاعاتی در رابطه با سندرم تونل کارپ

این بیماری 3 تا 6 درصد از بزرگسالان ایالات متحده را تحت تاثیر خود قرار داده و به طور معمول بین سن 45 تا 64 سالگی پیشرفت می‌کند و شیوع آن با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد. این بیماری می‌تواند در یک و یا هر دو مچ دست ظاهر شده و به طور معمول در زنان بیشتر از مردان رخ خواهد داد. سندرم تونل کارپ در صورت عدم درمان می‌تواند تاثیر منفی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد و در نهایت عصب میانی می‌تواند به شدت آسیب ببیند و ممکن است ضعف و بیحسی دائمی عضلات را با خود به همراه داشته باشد. این بیماری با کسانی که دائما از کامپیوتر استفاده می‌کنند ارتباط دارد اما برخی گزارشات به سال‌های پیش از 1800 میلادی باز می‌گردد یعنی قبل از استفاده گسترده از کامپیوتر نیز جراحان ارتوپد با این سندرم آشنایی داشتند.

معرفی علائم مرتبط با سندرم مچ دست

به گزارش مجله پزشکی آسان طب علائم این بیماری به تدریج گسترش می‌یابند و اولین علائم آن اغلب در طول شب و یا به هنگام صبح ظاهر می‌شوند. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است دستان خود را دائما تکان دهند تا قدری به آرامش برسند، درد ممکن است آن‌ها را چندین بار در طول شب بیدار کند. سه نشانه اصلی سندرم تونل کارپ عبارتند از:

• درد
• بیحسی
• مور مور شدن

این علائم عموما در انگشت شست و دو انگشت کنار آن رخ داده و ممکن است به بقیه دست و ساعد نیز گسترش یابند. توجه داشته باشید که با پیشرفت بیماری علائم ممکن است در طول روز نیز ادامه پیدا کرده و فرد نتواند به خوبی از پس کارهای روزانه خود برآید، همچنین ثابت نگه داشتن طولانی دست در یک حالت نیز می‌تواند علائم حاصله را به مراتب بدتر نماید.

معرفی علل شایع سندرم تونل کارپ

کانال کارپ در حقیقت یک مجرای باریک و سفت از استخوان‌ها و رباط‌ها در مچ دست بوده و عصب میانی و تاندون‌ها نیز در تونل کارپال قرار دارند. تونل کارپال می‌تواند در برخی مواقع به دلیل تحریک و التهاب تاندون‌ها و یا فشار برخی از تورم‌ها بر روی عصب میانی محدود شود. فشار بر روی این عصب می‌تواند موجب درد، بیحسی و ضعف دست شود و ممکن است به شانه نیز انتقال یابد. سندرم تونل کارپ به دلایل مختلفی توسعه می‌یابد اما افرادی که از انگشتان دست خود زیاد استفاده می‌کنند مانند تایپ کردن در معرض خطر بیشتری قرار دارند، البته گاهی اوقات نیز علت مشخصی برای آن وجود ندارد. شایع‌ترین علل ابتلا به این سندرم عبارتند از:

• انجام حرکات تکراری توسط دست
• استفاده مکرر از ابزارهای ارتعاشی دست
• استرس به هنگام کار کردن
• بارداری
• التهاب، دژنراسیون و آرتریت روماتوئید
• هیپوتیروئیدیسم یا کم‌کاری تیروئید
• دیابت
• تروما، مانند جابجایی یا شکستگی مچ دست
• مشکلات ساختاری در مفصل مچ دست
• استفاده از انسولین، متفورمین و سولفونیل اوره
• وجود ضایعات در مچ دست
• وجود کیست یا تومور در تونل کارپال
• فعال بودن بیش از حد غده هیپوفیز
• هر گونه تورم یا التهاب در اطراف تاندون

بررسی راه‌های تشخیص این بیماری

گرفتن مچ دست به صورت ناگهانی و احساس سوزش در انگشتان دست یکی از راه‌های تشخیص این سندرم است. یکی دیگر از آزمایش‌ها این است که مچ دست خود را بچرخانید و یا اینکه آن را حدود یک دقیقه در بالای سر قرار دهید، اگر فرد پس از انجام این کار دچار درد، بیحسی و سوزن شدن در ناحیه دست خود شود ممکن است به معنی وجود سندرم تونل کارپ باشد، اما با این حال، این آزمایشات به طور قطع وجود این بیماری را تایید نمی‌کنند. پزشک می‌تواند با در نظر گرفتن علائم و بررسی آن‌ها به تشخیص درست دست یابد اما برخی از آزمایش‌ها نیز وجود دارند که احتمال ابتلای فرد به سندرم تونل کارپ را نشان می‌دهند که در این قسمت از مقاله به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

√ آزمایش تینل: در این روش پزشک به آرامی عصب میانی را در مچ دست چرخانده و بررسی می‌کند که بیمار در انگشت خود احساس خارش و سوزش می‌کند یا خیر، این کار از اهمیت بالایی برخوردار است.

√ آزمایش فالن: بیمار ساعدش را به طور افقی در هوا نگه داشته یا از پشت، دو دست خود را به هم می‌چسباند، اگر در عرض یک دقیقه احساس بیحسی یا سوزن شدن نماید ممکن است به عصب میانی صدمه وارد شده باشد.

√ هدایت عصبی اندام‌های فوقانی: الکترودها بر روی مچ دست قرار گرفته و شوک الکتریکی کوچکی اعمال می‌شود، سپس چگونگی انتقال عصب‌ها به عضلات اندازه‌گیری خواهد شد.

آزمایشات دیگر نیز شامل الکترومیوگرافی، آزمایش خون و اسکن تصویربرداری خواهند بود.

معرفی و بررسی کامل مراحل درمانی این نوع از سندرم

هدف از درمان کاهش پیشرفت بیماری و علائم است. افرادی که دارای علائم خفیفی از سندرم تونل کارپ می‌باشند، ممکن است در عرض چند ماه بدون درمان بهبود یابند خصوصا اگر زیر 30 سال باشند و یا اینکه بیماری در دوران بارداری برای فرد رخ دهد. توجه به نکات قید شده زیر می‌تواند تا حدودی به کاهش درد و ناراحتی فرد کمک نماید:

√ استراحت دادن به دست و مچ دست: هر چه به دست و مچ خود بیشتر استراحت دهید احتمال از بین رفتن علائم بیشتر خواهد بود.

√ کیسه یخ: به هنگام بروز درد قرار دادن یخ بر روی مچ دست می‌تواند کمک کننده باشد اما یخ نباید به طور مستقیم بر روی پوست قرار گیرد.

√ کنترل حرکات: اگر سندرم تونل کارپ ناشی از حرکات تکراری دست باشد، باید آن را مدیریت کرده و به دست استراحت دهید.

√ کار درمانی: یک درمانگر می‌تواند به فرد در چگونگی متفاوت کردن وظایف تکراری دست کمک نماید.

√ تراشه مچ دست: این ابزار مچ دست را در یک موقعیت ثابت نگه داشته و از خم شدن آن جلوگیری می‌کند. تراشه یا پین‌های مچ دست در داروخانه‌ها در دسترس قرار دارند.

اکثر بیماران مبتلا به علائم خفیف با رعایت موارد فوق در عرض یک ماه متوجه روند بهبودی خود خواهند شد، البته انجام برخی از تمرینات و تکرار آن‌ها حدود 5 تا 10 بار به صورت روزانه نیز ممکن است مفید باشد، یکی از تمرینات بدین شکل است که فرد باید انگشتان خود را به سمت راست و بالا بکشد و دیگری کشش انگشتان دست می‌باشد.

√ داروها: پزشک ممکن است به منظور کاهش التهاب، تزریق کورتیکواستروئید را به بیمار توصیه کند، البته این دارو به شکل قرص نیز موجود می‌باشد اما معمولا تاثیر کمتری دارد. درد ممکن است پس از تزریق افزایش یابد اما پس از 2 روز فرد متوجه تاثیر آن خواهد شد، البته علائم پس از گذشت چند ماه باز می‌گردند و پزشک ممکن است یک دوز مصرفی دیگر را برای فرد تجویز نماید اما با این حال، استفاده مداوم از کورتیکواستروئیدها توصیه نمی‌شود زیرا می‌تواند در دراز مدت اثرات نامطلوبی را بر جای بگذارد. داروهای ضد التهابی غیر‌استروئیدی مانند آسپرین یا ایبوپروفن نیز ممکن است به مدت کوتاهی از درد فرد بکاهند، البته استفاده از این داروها فقط در صورتی امکان پذیر است که بروز سندرم تونل کارپ ناشی از شرایط التهابی باشد نه استفاده تکراری و طولانی مدت از دست. برخی از درمان‌های دیگر نیز ممکن است شامل تمرین و تزریق بوتاکس باشند. توجه داشته باشید که مصرف ویتامین B6 نیز می‌تواند به درمان این بیماری کمک کند.

√ عمل جراحی: در مواردی که درمان‌های نامبرده شده فوق موثر نبوده و علائم بیشتر از 6 ماه طول بکشند، ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد. جراحی معمولا با بیهوش کردن بیمار و یا بیحسی موضعی صورت گرفته و به دو روش باز و بسته انجام می‌شود. در روش باز ابتدا پزشک جراح، شکافی در جلوی مچ دست ایجاد می‌کند، پس از انجام این کار رباط عرضی مچ دست به صورت یک نوار کلفت و سفید نمایان شده که جراح توسط یک قیچی یا تیغ جراحی این رباط را قطع کرده و در زیر آن رباط عصب میانی دیده خواهد شد. با انجام این کار فضای بسته کانال که به صورت یک حلقه بسته دور تا دور عصب را گرفته و به آن فشار وارد می‌نماید به یک فضای باز تبدیل می‌شود. در روش بسته که با آندوسکوپ صورت می‌گیرد نیز پزشک جراح شکاف کوچکی را در ناحیه مچ دست ایجاد کرده و سپس آندوسکوپ را از طریق آن شکاف وارد مچ دست کرده و به درون کانال کارپ می‌رود. پزشک در این روش تمام مسیر کانال کارپ، عصب میانی و رباط عرضی را توسط آندوسکوپ دیده و سپس با استفاده از چاقوی مخصوصی که از کنار آندوسکوپ عبور می‌دهد رباط عرضی را قطع می‌کند. آندوسکوپ به جراح کمک می‌کند تا در حین انجام عمل آسیبی به عصب میانی و تاندون‌ها وارد نشود. بر اساس تخمین‌های کلینیک کلیولند، عمل جراحی سندرم تونل کارپ در بیش از 90 درصد موارد موفق خواهد بود، البته همانند هر جراحی دیگری، جراحی این سندرم نیز دارای عوارضی مانند عفونت، خونریزی پس از عمل، آسیب عصبی و زخم می‌باشد.