ببخشید من اشتباه کردم!
چون رفتارهای انسانها در تعامل با یكدیگر است، پس خطای یكی به آزرده شدن دیگری میانجامد. حالا كه همه انسانها احتمال دارد خطا كنند و در روابط شان باعث دلخوری كسی شوند، پس باید عذرخواهی كردن را بیاموزند.
شنیده اید كه می گویند: «عذرخواهی كردن یك هنر است»؟ این جمله كوتاه، با خود بار معنایی زیادی دارد. یادتان هست نخستین هنری را كه یاد گرفتید، چه بود؟ بیشتر كودكان با رنگ آمیزی شروع می كنند و اول یاد می گیرند متناسب، موزون و زیبا رنگ آمیزی كنند تا مرحله بعد به نقاشی برسند. مهمترین چیزی كه در آن دقت می كردید این بود كه از خط بیرون نزنید و همین طور داخل تصویری كه باید رنگ می زدید، حتی نقطه ای سفید نماند. بنابراین توازن دارد و گرفتار افراط و تفریط نمی شود. عذرخواهی هم یك هنر رفتاری است كه باید دقت كنید نه بیش از حد باشد كه به عزت نفس تان و وجهه ای كه نزد دیگران دارید لطمه بزند و نه آنقدر درعذرخواهی كردن بخیل باشید كه اشتباهاتتان را بدون جبران كردن و همچنین بدون ترمیم دلگیری دیگران باقی بگذارید. كسی را تصور كنید كه در محل كار برای آنكه همكارانش با او ارتباط خوبی داشته باشند، مدام برای كارهای كرده و ناكرده خود عذرخواهی كند. بعد از یك مدت دیگران چه قضاوتی از او خواهند داشت؟ یا كسی كه حتی در یك اختلاف جدی كه خطایش محرز هم شده است، حاضر نباشد عذرخواهی كند. هر دوی این مواقع فرد با بی هنری كامل، در ارتباطات خود اشكال ایجاد كرده است. شما سعی كنید مانند هر هنر دیگری، باتمرین و ممارست، این هنر را هم یاد بگیرید چراكه زندگی فردی و خانوادگی تان دگرگون خواهد شد.
واضح و صریح بگویید
واضح و صریح بگویید كه برای كدام رفتار و اشتباه تان میخواهیددلجویی كنید. همان اشتباهی كه قلبا پذیرفته اید و باعث دلخوری طرف مقابل شما شده است را نام ببرید. این جمله در بیشتر مواقع استفاده می شود: اگر باعث ناراحتی ات شده ام، مرا ببخش. درحالیكه این جمله و جملاتی شبیه به آن به قدری كلی است كه مشخص نمی كند شما متوجه شده اید چرا او ناراحت است یا خیر. باید خیلی ساده، صریح و مصداقی عذرخواهی كنید. مثلا بگویید: برای اینكه به فلانی گفتم تو آدم خسیسی هستی، مرا ببخش. بهتر است در چنین مواقعی اگر كارتان علتی داشته آنرا هم بیان كنید. علتش لازم نیست محكمه پسند باشد اما بگویید كه چرا چنین خطایی را مرتكب شده اید. ممكن است طرف مقابل شما فكر كند از او متنفر هستید كه پشت سر او گفته اید آدم خسیسی است اما شما یك دلیل داشته اید: او ماشینش را به شما قرض نداده است و چون خودتان ماشین ندارید، حس حسادت باعث شده است بخواهید مقابله به مثل كنید. در چنین شرایطی همین كه بگویید: تو حق داشتی ماشینت را به من ندهی اما من آن لحظه عصبانی شدم و كار خطایی كردم. عذرخواهی هر چه موضوعی تر و صریح تر باشد بیشتر به دل شنونده خواهد نشست.
ببخشید اما من مقصر نبودم
گاهی انجام غلط یك كار آسیب بیشتری دارد از اینكه آن كار را انجام ندهید. پس اگر می خواهید از كسی عذرخواهی كنید، درست و به موقع این كار را انجام دهید. زمان واقعی عذرخواهی وقتی نیست كه كسی از شما رنجیده است بلكه زمانی است كه خودتان قبول كرده اید كه كار خطایی انجام داده اید. اگر فقط وقتی دلخوری كسی را می بینید و به خاطر اینكه رابطه تان خراب نشود، عذرخواهی كنید، در این كار چندان موفق نمی شوید.حتی ممكن است باهم بحث تان بشود و كار به جاهای باریكتر و دلخوریهای عمیق تر بكشد. شما باید زمانی برای عذرخواهی پیشقدم شوید كه بدانید و قبول كرده باشید كه كارتان خطا بوده است. حتی ممكن است طرف مقابل شما دلخور نشده یا بروز نداده باشد اما همین كه متوجه خطای خود شدید، پیشقدم شوید. علت اینكه باید خطای خود را قبول كرده باشید احساسی است كه با زبان بدن و بار معنایی كلمات به طرف مقابلتان القا می كنید. ممكن است یك جمله ببخشید، من اشتباه كردم را زمانی كه در حال نقش بازی كردن هستید، بگویید: «ببخشید دیگه، باشه من اشتباه كردم!» كه این جمله كاملا نشاندهنده این است كه به نوعی می خواهید موضوع را تمام كنید و به اصطلاح از سر خود واكنید. حتی اگر در انتخاب كلمات هم دقت كافی داشته باشید، زبان بدن رسواكننده است و احساس طرف مقابلتان در این زمینه اشتباه نخواهد كرد. پس برای آنكه كار را خراب تر نكنید زمانی عذر بخواهید كه واقعا اشتباه خود را پذیرفته اید.
تغییر رفتار در دراز مدت
به كار بردن كلماتی مانند «ببخشید»، «معذرت میخواهم» یا «وای! اشتباه كردم» و غیره، به هیچ وجه عذرخواهی واقعی محسوب نمی شود بلكه پیش زمینه های عذرخواهی هستند. این نوع عذرخواهیها شاید در زمانی كه ناخواسته به كسی تنه میزنیم یا به میان حرف كسی میپریم مثمرثمر باشد اما در موارد دیگری كه احساسات طرف مقابل را عمیقا جریحه دار كرده ایم، به هیچ وجه مؤثر نیستند. معذرتخواهی صحیح و مؤثر آن است كه به كسی كه سبب ایجاد رنجش یا كدورت در قلب او شده ایم، پاسخی عاطفی، همدلانه و از صمیم قلب بدهیم. در واقع معذرت خواهی باید از ته قلب و برای رفتار خاصی باشد كه انجام داده ایم وگرنه بی معنا و بی اثر خواهد بود. این كار با بحث جبران فرق میكند. شما یكبار موقع عذرخواهی از طرف مقابل می پرسید كه چگونه خطایم را جبران كنم كه این حرف كاملا ضروری است اما بعد از آن و در حیطه های مشابه باید تغییر رفتار در شما ایجاد شود؛ مثلا دیگر در جمع از همسرتان ایراد نگیرید. در غیراینصورت به طور موقت دلخوری برطرف میشود و بار بعد با شدت بیشتری ایجاد شده و دیگر به عذرخواهی تان هم اعتمادی وجود ندارد.
