برای رام کردن نوجوانان امروزی چه باید کرد؟
خوش بینانه برایش نقشه ها وآرزوهای زیادی هم داشته اید اما حالا که درآستانه بلوغ قرار گرفته، با گوشه گیری، ناسازگاری ها و بعضی رفتارهای عجیب و غریبش، درجا ذوق تان را کور می کند! با نوجوانی مواجه می شوید که هیچ شباهتی به آنچه در رویا داشتید،ندارد که هیچ، از برقراری یک ارتباط کلامی ساده هم با شما عاجز است.
کم کم کلافه می شوید و با کلافگی تان اوضاع از آن چه بود هم بدتر می شود تا جایی که به بن بست واقعی می رسید. موقعیت بد و ناامیدکننده ای است اما انگار کاری هم برایش نمی شود کرد. ما این بار با حضوردکترنصیردهقان، پزشک، نویسنده و مدرس مهارت های زندگی درباره این بن بست ها وراه های خلاصی ازآنها حرف می زنیم. ما به شما می گوییم برای اینکه به آن بن بست معروف نرسید، بهتراست ازکدام مسیر بروید؟
والدین محترم، جهان یک کاسه شده است!
درعصرتکنولوژی که انواع متنوع و بی شماری ازاخبار و اطلاعات با ماهواره و اینترنت درکسری از ثانیه درهمه جای دنیا قابل دسترسی است، بچه ها هم از قافله عقب نمانده و خیلی وقت ها درآگاهی از آخرین اطلاعات از پدر و مادرشان هم جلوتر هستند! فرزند شما می داند درکانادا و بلغارستان چه خبراست. از آزادی های درست و نادرست موجود برای نوجوانان سرزمین های دیگر هم آگاه است و حتی ممکن است خواهان امکانات مدارس آنها باشد؛ بنابراین دائما درحال مقایسه وجست وجوست.
آگاهی نسبی بچه ها و به خصوص نوجوانان ازوضعیت زندگی درنقاط دیگر جهان، خیلی وقت ها به اختلافات شان با پدر و مادرها دامن می زند و توقعات ویژه ای ایجاد می کند که به دلیل موانع اقتصادی، فرهنگی یا شرعی قابل دستیابی نیستند؛ بنابراین خوب است قبل ازاینکه در ذهن کودکان و نوجوانان ابرهای زندگی خیالی با الگوی اینترنتی یا ماهواره ای واقعیت را به طورکامل بپوشاند، درکنارشان باشید و با حرف زدن درباره واقعیات فرهنگی، شرایط اقتصادی و درکل مختصات زندگی درکشورخودشان، ازشکل گیری یک شکاف بزرگ جلوگیری کنید.
این صحبت کردن باید عاری از هر نوع تحمیل عقیده و نصیحت بوده و تنها یک تعامل صمیمانه برای نمایش واقعیت برای فرزندان باشد. نکته مهم دیگر اینکه باید صحبت ها تداوم داشته باشد وتوقع نداشته باشید با یک بار گفت وگو نوجوان تان را برای همیشه متحول و سربراه کنید.
ازدنیای بچه های تان جا نمانید
برای اینکه بتوانید به فرزندان تان نزدیک شوید، یک شرط لازم و مهم وجود دارد و آن هم آشنایی با دنیایی است که آنها درفضایش زندگی می کنند. دنیای بازی های پلی استیشن، اپلیکیشن ها، گروه های اجتماعی موبایلی و دنیایی که درآن اینترنت نقش مهمی را بازی می کند.
واقعیت این است که ما درشرایط گذار از دنیای سنتی به دنیای مدرن هستیم؛ پس لازم است پدر و مادرها هم خودشان را دائم به روز رسانی کنند تا وقتی با فرزندان شان صحبت می کنند،از نظر آنها، بیسواد، سنتی و عقب مانده از دنیای جدید به نظر نرسند؛ بنابراین اگر می خواهید فرزندان تان شما و اظهارنظرهای تان را قبول داشته باشند، باعصرتکنولوژی جلو بیایید و حتی گاهی از خودشان برای این کار کمک بگیرید.
برای نمونه وقتی شما دنیای وسیع اپلیکیشن ها را بشناسید،دیگر ساعت ها مشغولیت نوجوان یا جوان تان با این ابزار باعث نمی شود فکر کنید که او علاف و بی فکر است بلکه احتمالات مثبت دیگری را هم درنظر می گیرید و کلا اظهار نظرهای تان درست تر و سنجیده ترخواهد بود.
تخته ای که معجزه می کند
احتمالا برای اکثر شما پیش آمده که نتوانسته اید همه حرف های تان را به پدر، مادر، همسر وحتی فرزندان خود بیان کنید و چه بسیار مشاهده شده که نگفتن همین حرف ها و حل نشدن کدورت های به ظاهر کوچک، رفته رفته بزرگ و بزرگ تر شده تا اینکه به انبار دینامیتی در آستانه انفجار تبدیل می شود. حالا خبرخوب این است که تمرین تخته سفید در بهبود روابط خانوادگی و کمک به حل این مشکل به راحتی معجزه می کند.
دکتردهقان دراین باره می گوید:«در این تمرین هر نفر برای خودش یک تخته سفید دارد و یک تخته سفید نیز در محل اتاق نشیمن خانه گذاشته می شود.در طول هفته، هر کس حرف ها، درددل ها و نکاتی را که نمی تواند رو در رو بیان کند، داخل آن می نویسد وآنها را به صورت هفتگی در اختیارکسانی که مخاطبش هستند، قرار می دهد؛ مسائل مشترک خانوادگی هم در تخته سفید مشترک در اتاق نشیمن بیان می شود. این تمرین را از همین هفته در خانه اجرا کنید و از تاثیر فوق العاده آن لذت ببرید.»
نکته طلایی اینکه به طورکلی نوشتن می تواند راه حل مناسبی برای تبادل احساسات و حتی بیان اسرار باشد. شما می توانید با گذاشتن یادداشت های کوچکی برای فرزندان تان و جواب خواستن با همین سبک از آنها دریچه تازه ای برای ارتباط با آنها باز کنید که خیلی وقت ها بهتر ازصحبت شفاهی جواب می دهد.
وقتی نوجوان «اینترنت باز» است. . .
این روزها گله و نگرانی عده زیادی از والدین، وقت گذرانی بیش از اندازه فرزندان شان با اینترنت است. به طوری که گفته می شود دربعضی از خانواده ها زمان گفت وگو بین پدرو مادر با فرزندان به سه دقیقه در روز کاهش پیدا کرده است. محیط جذاب و متنوع اینترنت به صورتی است که گاهی باعث اعتیاد نوجوانان به اینترنت می شود و ناگفته پیداست راه حل این مشکل هم غرزدن و گله کردن از این وضع نیست.
خوب است استفاده ازاینترنت و ماهواره و حتی پلی استیشن درخانه «محدودیت زمانی»داشته باشد؛ یعنی قبل از اینکه فرزندتان به این ابزار وابسته شود، از اعتیادش جلوگیری کنید که البته این به تنهایی کافی نیست وبرای ساعات فراغت ایجاد شده به دلیل جدایی از اینترنت یا موبایل، باید برنامه داشته باشید. کلاس ورزش، کلاس های هنری یا مهارتی که فرزندتان به آن علاقه دارد وحتی انجام فعالیتی مثل غذا و شیرینی پختن یا ساخت وسایل خلاقانه با استفاده ازسایت های خلاقیت اینترنتی می تواند جایگزین خوبی برای اینترنت باشد.
وحالا مصائب شیرین. . .
درسنین نوجوانی امکان دارد فرزند شما به طور طبیعی به جنس مخالف تمایل و علاقه نشان دهد یا حتی به طورجدی و عمیقی خودش را دریک ماجرای عاطفی غرق کند. درچنین وضعیتی گفتن جملات بازدارنده هیچ کمکی نخواهد کرد و بهترین رویکرد این است که قبل از وقوع هرماجرای عاطفی جدی و مهمی به صورت نامحسوس پیام های تان را درباره عشق واحساساتی ازاین دست به او برسانید.
مهم ترین پیام هم این است که یک: به جنس مخالف احترام بگذار و دو: به او صدمه نزن. باید به نوجوانان آموخت که اگر دوست دارید عشق واقعی را تجربه کنید، ابتدا باید شناخت درستی از دنیای زنانه و مردانه و تفاوت عمیق آنها داشته باشید وخوب است به جای اینکه منتظر بمانید تا فرزندتان درمورد این مسائل، سوالی را مطرح کند،از بهانه های مختلف برای صحبت با او دراین موارد استفاده کرده وتفاوت درک ونیازهای دختران و پسران از عشق را برایش توضیح بدهید.
صحبت از اینکه عشق برای پسرها اغلب خالی از رویاپردازی برای ازدواج است اما دختران پسرمورد علاقه شان را مرد رویاها تصور کرده وبه طور جدی به زندگی با آنها فکر می کنند، می تواند نگاه واقع بینانه ای نسبت به رابطه با جنس مخالف را به فرزندان شما بدهد. علاوه برهمه اینها خوب است ارزش زندگی سالم و رعایت بعضی از چارچوب های اخلاقی را برای فرزندان تان جا انداخته و به خصوص به پسران این باور را بدهید که احترام گذاشتن به کسی که دوستش دارند،بدون اینکه به او نگاه «صرفا جنسی» داشته باشند، از ضعف یک مرد نیست بلکه نشانه درک درست او از یک رابطه انسانی وعاطفی سالم و قابل احترام است.
تولید خشم را متوقف کنید!
یکی ازبزرگ ترین مشکلات بین والدین و فرزندان درنوجوانی، پرخاشگری و خشم فرزندان است که شاید باورنکنید اما جلوگیری ازآن راه حل ساده ای دارد؛ راه حل این است که دستگاه «تولید خشم »را از برق بیرون بکشید! شاید بگویید این دیگرچه حرفی است. خب اجازه بدهید کمی توضیح بدهیم:
مقایسه مداوم فرزندان آن هم ازکودکی با بچه های فامیل، دوستان و حتی همبازی های مهد کودک شان باعث می شود که آنها درنوجوانی با توجه به سرخوردگی ناشی ازمقایسه و رقابت دائم، بیش ازحد معمول حساس و خشمگین باشند.
خوب است بدانید بچه ها وقتی نمی توانند فاصله خودشان را با کسانی که پدرومادر با آنها مورد مقایسه قرار می دهند، پرکنند، احساس شکست و طردشدگی خواهند کرد؛احساس تلخی که مقدمه صدمات روانی زیادی است؛ بنابراین به جای مقایسه فرزندان تان با بقیه، به استعدادهای آنها و علایق شان توجه کرده و احترام بگذارید. با این کار اعتماد به نفس فرزندان تان رشد کرده و تقویت آنها درمسیری که دوست دارند، باعث شکوفایی شان می شود؛ درنتیجه با توجه به توانایی ها و مهارت های شان، احساس برتری و سرآمد بودن کرده و در نوجوانی استرس کمتری را تجربه می کنند. همه این مسائل باعث می شود که فرزند شما دیگر پرخاشگر نباشد.
استقلال کنترل شده، واقعیت یا فریب؟
دکترنصیردهقان درباره استقلال طلبی نوجوانان که یکی از پررنگ ترین نشانه های گذرآنها از دوران کودکی به نوجوانی است، می گوید: «در سنین نوجوانی و جوانی، بچه ها در خانواده ها به طور جدی می خواهند به پدر و مادر نشان دهند که دیگر بزرگ شده اند و می توانند آزادانه تصمیم بگیرند و رفتار کنند اما در طرف مقابل پدر و مادر ها هستند که دوست دارند فکر کنند آنها هنوز کوچک هستند و باید به اصطلاح «استقلال کنترل شده»داشته باشند که اغلب مشاهده می شود که این«استقلال کنترل شده»هم در حد حرف باقی می ماند. در واقع منافع هر دو دسته در این است که این طور فکر کرده و رفتار کنند؛ بنابراین تضاد شدیدی ایجاد می شود که در پاره ای از موارد به دوری فرزندان از خانواده و انجام رفتارهای مخفیانه در آنها می انجامد.
خب حالا راه حل چیست؟ پیشنهاد می شود که خانواده ها با فرزندان شان به صورت دوستانه در خصوص «تمام مسائل»صحبت کنند و تا حدی صمیمی باشند که فرزندان پدر و مادر خود را به عنوان محرم ترین دوست و بزرگ ترین حامی قلمداد کنند. در واقع با این کار، فرزندان دغدغه های پدر و مادر را بهتر درک می کنند و در طرف دیگر، خانواده حس آزادی و استقلال فرزند خود را که یک حس ذاتی و طبیعی در اوست، بیشتر باور کرده و یک تعادل منطقی و عملی بین این دو حالت برقرار می شود.»
با توجه به آنچه گفته شد، توصیه طلایی به والدین این است که اگر می خواهید فرزندتان در زندگی خود اشتباهات بزرگی نکند، آزادی منطقی را در تصمیم گیری و رفتار به او بدهید و همیشه از دور در نقش یک حامی مراقبش باشید؛ به بیان دیگر، در مسیر زندگی فرزندان تان، نقش گاردریل و محافظ را در جاده زندگی بازی کنید و نخواهید که یکسره فرمان زندگی شان را در دست داشته باشید.
سعیده خداوردیان
