خود سرزنشی و 7 روش خلاصی از آن

وقتی اشتباهی مرتکب می‌شوید آیا فکر می‌کنید که خیلی بی‌عرضه هستید و هر کس دیگری جای شما بود کار را بهتر انجام می‌داد؟
اگر جواب همه سوال‌های بالا بله است نمی‌توانیم به شما تبریک بگوییم ولی حداقل می‌توانیم امیدواری بدهیم که شما تنها نیستید و افراد زیادی مثل شما فکر می‌کنند، تصور می‌کنند که اشتباهات آن‌ها بزرگترین اشتباهات روی زمین است و خودشان هم بی‌عرضه‌ترین انسان‌های روی کره زمین هستند که توانایی انجام هیچ‌ کاری را ندارند.
پریشانی و تنش دو عاملی می‌باشد که از خود سرزنشی به وجود می‌آید و فرد را قبل از اینکه کاری را شروع کند، متوقف می‌کند، از افتخار نهایی که می‌توانید به دست آورید دور می‌کند و شما را از تلاش برای انجام دوباره هر کاری باز می‌دارد و همچنین از سرافکندگی نهایی می‌ترساند.

1. خود سرزنشی - شناسایی افکار منفی

افکار منفی که درباره خودتان دارید ممکن است آنقدر به صورت اتوماتیک اتفاق بیفتد که شما حتی متوجه آنها هم نباشید، ولی سعی کنید آنها را دستگیر کنید، آنها را بنویسید و در نهایت متوجه می‌شوید که همه آنها تبدیل به یک نقشه بی‌نظیر برای نابود کردن خودتان می‌شوند. شاید با خوتان فکر کنید که "من آدم کسل کننده‌ای هستم، من در هر کاری شکست میخورم، من نمیتوانم هیچ کاری را درست انجام بدهم، عجب آدم مزخرفی هستم من و ..." پیشنهاد اول این است که تمامی این گلوله‌های آتشینی که به سمت خودتان پرتاپ می‌کنید را بشناسید و حداقل بدانید که راجب خودتان چه بد و بیراه‌هایی می‌گویید.

2. تعیین اصطلاحات

حالا که متوجه شدید چه کامنت‌هایی برای خودتان گذاشته‌اید بیایید بفهمیم که اصطلاحات مختلف را چگونه تعریف می‌کنید. به عنوان مثال تعریف شما از "شکست" چیست؟ آیا شکست یعنی کسی که موفق نمی‌شود کاری را انجام دهد؟ اگر هراس از شکست را گنار بگذارید، احتمالا متوجه می‌شوید که در کارها و زمان‌های مختلف گاهی شکست می‎خورید و گاهی هم موفق می‌شوید. وقتی شما خودتان را به "یا همه چیز یا هیچی" محدود می‌کنید، در نتیجه انگ‌هایی که به خودتان می‌زنید غیر واقعی و نامربوط هستند.

3. مدرک شما برای خود سرزنشی چیست؟

وقتی به خودتان لقب شکست خورده را می‌دهید دقیقا مدرک معتبرتان چیست؟ شاید در امتحانی که در دانشگاه داشتید نمره خوبی به دست نیاوردید، شاید قرارتان با دختر یا پسری خیلی خوب پیش نرفته است، شاید حرفی زده‌اید که بعدا از گفتن آن پشیمان شده‌اید. بسیار خوب حالا به مدارکی نگاه کنید که نشان می‌دهند شما یک شکست خورده نیستید. شاید دوستان خوبی دارید، در محل کار موفق هستید، سعی می‌کنید فرد خوبی باشید و به دیگران کمک کنید. به نظر شما کفه ترازو به کدام سمت کج می‌شود؟

4. مزایای خود سرزنشی چیست؟

بعضی ها فکر می‌کنند لازم است که خود سرزنشی داشته باشند چون اینکار باعث می‌شود با انگیزه‌تر عمل کنند. اگر شما به عنوان حیوان خانگی خود یک سگ داشته باشید به خوبی متوجه می‌شوید که زورگویی و غرولند کردن شما را به جایی نمی‌رساند. اگر خودسرزنشی در واقع جواب می‌داد، پس مردمی که در کارهایشان موفق هستند باید از خودشان متنفر می‌بودند. آیا خود سرزنشی واقعا به شما کمک می‌کند به اهدافتان برسید؟ یا در حقیقت شما را عقب نگه می‌دارد؟

5. بجای سرزنش به خودتان اعتبار ببخشید

برای یک هفته تمرین کنید: بجای تمرکز کردن روی کاری که نمی‌توانید به خوبی انجام دهید، برای 5 کاری که می‌توانید به خوبی از پس آنها بر بیایید به خودتان اعتبار دهید مثل رفتن به سرکار، با دیگران به نرمی صحبت کردن، خوردن غذاهای سالم، یا هر کار دیگری که باعث می‌شود با خودتان بهتر رفتار کنید. هر چه بیشتر مزایای خود را ببنید، بیشتر می‌توانید به سمت جلو حرکت کنید.

6. آیا واقعا خود ارزیابی لازم است؟

آیا تا به حال به ذهنتان خطور کرده است که شاید خود ارزیابی اصلا لازم نباشد؟ اگر بخش خود سرزنشی را برمی‌داشتیم و بجای آن خود ارزیابی را قرار می‌دادیم آن وقت شما با خودتان مهربانتر رفتار می‌کردید؟ مثلا اگر شما روی اهدافتان تمرکز کنید: فیتنس کار کردن، شغل را به خوبی انجام دادن، به دیگران در کارها کمک کردن، بخصوص کمک کردن به خودتان. شما می‌توانید به همه این اهداف برسید بدون آنکه راه خود سرزنشی را در پیش بگیرید، امتحان کنید.

7. خود سرزنشی را با نظارت کردن عوض کنید

به جای اندازه گیری، مقایسه کردن، ارزیابی کردن و... فقط سعی کنید نظارت کنید و خودتان را بپذیرید. به عنوان مثال تمرین ورزشی امروزتان پیاده‌روی به مدت یک ساعت و چهل دقیقه است. بجای اندازه گیری کردن خودتان فقط نگاه کنید به آن کاری که باید انجام دهید بجای غر زدن به زمین و زمان و مربی ورزشتان که "این چه تمرینیه به من دادی آخه." سعی کنید به موزیک کشورهای دیگه گوش بدهید و چند کلمه جدید یاد بگیرید، به همین سادگی بدون سرزنش و بدون ارزیابی.

دنیایی را تصور کنید که همه شکل هم بودن و مثل هم رفتار می‌کردند، تمام طرز فکرها، عکس العمل‌ها و تمامی نگرش‌ها شبیه هم بود، در آن زمان شما دلتان نمی‌خواست از آنجا فرار کنید و سر به کوه و بیابان بگذارید؟ دیگر چه لذت، هیجان و زیبایی باقی می‌ماند؟ شما ارزشمند هستید سعی کنید خودتان را همانگونه که هستید بپذیرید. زمانی که بتوانید خودتان را بپذیرید یعنی موفق شده‌اید که به خودتان و اطرافتان از درجه واقعیت نگاه کنید. شما می‌دانید که هیچکس در این دنیا کامل نیست اما فقط می‌خواهید آن را انکار کنید. تلاش، شخصیت، روحیه و ماهیت خودتان را بپذیرید و باور کنید که شما می‌توانید آنچه که درباره‌اش خیال‌پردازی می‌کنید را به واقعیت تبدیل کنید. به اشتباهات خودتان به عنوان بی‌دست و پایی و بی‌عرضگی نگاه نکنید، از آنها برای قدم‌های بعدیتان درس بگیرید.

سخن نهایی:

رها کردن خودتان از خود سرزنشی به شما کمک می‌کند که از پریشانی و تنش فاصله بگیرید و همچنین به شما کمک می‌کند که خودتان را از زیر فشاری که برای خود ایجاد کرده‌اید، خارج کنید. شما مجبور نیستید که بزرگترین دشمن خودتان باشید. اجازه دهید دیگران اینکار را برایتان انجام دهند.