اختلال شخصیت منفعل - مهاجم (پرخاشگر - منفعل)
اختلالات شخصیت
اختلالات شخصیت طیف وسیعی از اختلالات هستند که منش و نگرش فرد در تمامی امور را تحت تاثیر قرار می دهند. افراد دارای اختلال شخصیت با الگویی غیر منعطف رفتار، فکر و احساس می کند.
آشنایی با اختلال شخصیت منفعل - مهاجم (منفعل - پرخاشگر)
اختلال شخصیت منفعل مهاجم از زیر مجموعه اختلالات شخصیت عبارت است از کارشکنی پنهانی، مسامحه، سرسختی و بی‌کفایتی، به صورتی که با کارشکنی پنهانی، تعلل ورزیدن، لجاجت و خودسری و عدم کارآیی تظاهر می‌کند. این رفتار تظاهری از وجود پرخاشگری زمینه‌ای است که منفعلانه بروز می‌کند. به این حالت، اختلال شخصیت منفی‌گرا نیز گفته می‌شود.
اختلال شخصیت منفعل ـ مهاجم تنشی است که فرد در ارتباطات‌اش با دیگران دارد. فردی که دچار این نوع اختلال است بیشتر دیگران را آزار می‌دهد. شخصیت منفعل ـ مهاجم به احساس خشم و ناراحتی درونی‌اش پاسخی غیر مستقیم می‌دهد.
این احساسات معمولا در جایی نشان داده می‌شوند که شما انتظارش را ندارید و اصلا باورتان نمی‌شود چرا باید چنین برخوردی داشته باشد. هسته مرکزی شخصیت او را مانع‌تراشی، کارشکنی، لجبازی، تعلل و مساحمه، ناکارآمدی به شکل پنهان و منفی‌کاری شکل می‌دهد.
او منفعل است چون جرات و جسارت مخالفت را ندارد و به شکلی انفعالی با دیگران مخالفت می‌کند. روابطی که به صمیمیت، وابستگی و کنترل دارند بهترین فرصت برای چنین شخصیتی است تا ترس‌‌ها و ناکامی‌های گذشته را تحریک و تهییج کند. دوستان، همکاران و همسر بهترین گزینه‌ها برای فرد منفعل ـ مهاجم است تا آنها را شریک رفتارهای لجام گسیخته خودش بکند.
ویژگی‌های شخصیت انفعالی - تهاجمی (پرخاشگر - منفعل)
- او وظایف شغلی و خانوادگی اش را انجام نمی‌دهد و در کار و روابط زناشویی اش وظایف و خواسته‌های دیگران را نادیده می‌گیرد.
- همیشه شکایت می‌کند که دیگران قدر او را نمی‌دانند.
- بدون دلیل منطقی و از روی لجبازی مخالفت می‌کند و جرو بحث به راه می‌اندازد.
- همیشه از کسانی‌که از او بالاتر هستند شکایت و انتقاد می‌کند. در اصل نسبت به افراد موفق تر از خود حسود هستند و کار‌هایی انجام می‌دهند که به شیوه غیر مستقیم موفقیت آنها را پوچ و بی‌ارزش جلوه گر می کنند.
- او بدبختی‌های زندگی‌اش را بزرگ‌نمایی می‌کند و از بخت و اقبال زندگی‌اش شکایت می‌کند.
- تنها وظیفه مهم زندگی او غر زدن و انتقاد بی‌پایه و اساس است.
- از نظر خودش او همیشه مورد ظلم و ستم دیگران قرار گرفته است.
- فرد انفعالی - تهاجمی احساس دوگانه و متضادی نسبت به والدین، همسر و رئیسش دارد. حس خشم، کینه و حس نیاز به تأیید و دوست داشته شدن دارد.
- فرد منفعل ـ مهاجم در ابراز خشم، نگرانی و ترسش ناتوان نیست. اما او به جای اینکه حقیقت را بگوید و خشمش را مستقیم نشان بدهد، آن را کنترل می‌کند و در فرصتی دیگر و به شکلی نامفهوم بروز می‌دهد.
- در ظاهر به خواسته‌های شما پاسخ می‌دهد، اما در عمل " نه" را به نمایش می‌گذارد.
اختلال شخصیت پرخاشگری منفعل ( منفعل- مهاجم)
شناسایی شخصیت منفعل ـ مهاجم
نمونه‌های از رفتارهای یک فرد منفعل ـ مهاجم:
- اگر به او بگویید باید برای یک مهمانی در ساعتی خاص آماده شود او به عمد دیر به سر قرارش می‌آید و یا در مهمانی رفتارهای آزاردهنده دارد.
- به ظاهر او فردی خوشرو و موفق است اما او در درونش خشمگین و عصبانی است و از ناکامی دیگران خوشحال است.
- رفتارهای فرد منفعل مهاجم ممکن است شما را دچار سردرگمی کند. به‌نظر می‌رسد که او خیلی خوب و مهربان است اما با ابراز احساساتش شما نمی‌فهمید او چه احساسی دارد.
- این افراد انجام کاری را مشتاقانه می‌پذیرند و سپس آن را انجام نمی‌دهند، یا آن را خراب می‌کنند، یا وقتی انجام می‌دهند که دیگر فایده ندارد و شما بارها و بارها شاهد این رفتار‌ها خواهید بود؛
- شخصیت منفعل - مهاجم در ظاهر خود را موافق چیزی نشان می‌دهد اما در عمل مانع تراشی می‌کند و مدام می‌گوید فراموش کردم یا این یک اشتباه ناخواسته بوده است اما با کمی دقت متوجه می‌شوید او به طور عمدی فراموش کرده و خود خواسته مرتکب اشتباه شود.
• اگر بخشی از این صحبت ها آشنا به نظر می رسد، نگران نباشید؛ همه ما برخی از موارد بالا را تجربه کرده ایم. این کار ما را لزوما خشن منفعل نمی سازد. اختلال خشونت منفعلانه زمانی رخ می دهد که رفتار مداوم باشد و تکرار شود به طور دوره ای، که در آن الگوهای مداوم نگرش منفی و مقاومت غیر فعال در روابط شخصی و یا شرایط کار وجود داشته باشد.
شخصیت منفعل - مهاجم در محیط کار
شخصیت منفعل - مهاجم در محیط کار و ارتباط یک خرابکار واقعی است، شخصیت منفعل - مهاجم به رئیس و مرجع قدرت در ظاهر لبخند می‌زند، اما از درون ناراحت و خشمگین است و مرتب از آنها بدگویی می‌کند، در صورتی که خیر خواهانه بخواهید شیوه کارش را اصلاح کند به شدت با شما مخالفت می‌کند و به شما القا می‌کند که او را درک نمی‌کنید و اشتباهی در کار بوده است، اما کینه شما را به دل می‌گیرد.
آیا همسر شما منفعل - مهاجم است ؟
اگر با فردی اخمو، شکوه‌ای، ناله‌ای که گاه همچون یک کودک به لجبازی با شما می‌پردازد و به شیوه زیرکانه‌ای عزت نفس و شادی شما را تحلیل می‌برد و وقتی به او شکایت می‌کنید سریع در نقش یک قربانی قرار می‌گیرد و با حالتی مظلوم می‌گوید عمدی در کار نبوده و شما اشتباه می‌کنید، آگاه باشید احتمالا با یک شخصیت منفعل - مهاجم زندگی می‌کنید.
نحوه‌ی برخورد با همسر منفعل تهاجمی
شخصیت منفعل - مهاجم به عنوان شریک زندگی
مهم‌ترین مساله‌ای که در رابطه زناشویی‌تان از همسرتان می‌بینید تعلل و اشتباهات عمدی در پاسخ به خواسته‌ها شماست.
همسرتان هرگز کاری را که از او خواسته‌اید را انجام نمی‌دهد و درخواستتان را با واکنش و پاسخی نامتناسب رد می‌کند. هر بار که مستقیم و غیر مستقیم از او چیزی خواستید اول با لبخند، تایید بعد زیر لب غر غر و در نهایت با خرابکاری شما را وادار کرد که خودتون آن کار را انجام دهید.
هربار که هدیه‌ای به شما داد در باطن نقشه‌ای بود تا به کمک آن به عزت نفس شما آسیب بزند و اول متلکئ بگوید و وقتی باعث رنجش شما شد با ظاهری مظلوم بگوید ببخشید نمی‌دونستم آنقدر روی این موضوع حساسی.
او هم احساس تعلق و عشق و هم احساس تحت سلطه بودن و خشم دارد و شما بارها و بارها شاهد این احساس دوگانه‌ی او بودید. او همیشه به موفقیت و پیروزی شما بدبین است و همیشه از حقوق از دست رفته خودش شکایت می‌کند.
علل شکلگیری شخصیت منفعل - مهاجم (منفعل پرخاشگر)
رفتار منفعل ـ مهاجم الگویی است که در کودکی آموخته می‌شود. دلایل احتمالی که فرد به شیوه منفعلانه پرخاشگری می کند، شامل موارد زیر می باشد:
- خانواده‌ی نا ایمن
هنگامی که فضای خانوادگی بسته باشد و کودک مجال ابراز خشم یا ناامیدی خود را نداشته باشد، مجبور به سرکوب خشم خود شده اند. این خشم سرکوب شده از کانال های دیگری به ظهور می رسد. مثلا کودک یاد می گیرد که به جای بیان واضح مخالفت و خشم خود نق بزند، لجبازی کند یا زیرکانه عصبانیت خود را بروز دهد.
والدین فردی که دچار این اختلال است در کودکی او را شخصیتی، مورد تائید، با ادب، خواستنی و قابل قبول و با نیازهای معقول بار آورده‌اند. او یادگرفته‌است که همیشه درست فکر کند، احساسش را کنترل کند و تا آنجا که می‌تواند با همه چیز کنار بیاید.
پدرومادر بیان هر نوع اظهار نظر متفاوت، مخالفت و تنشی را بی‌ادبانه، خصمانه و زننده توصیف کرده‌اند. هرنوع ابراز وجودی معمولا با واکنش تند فیزیکی و احساسی پدر و مادر مواجه شده است. ترس شدید ازانکار و واکنش پدرومادر باعث شده این فرد نیازهای واقعی اش، افکار و احساساتش را پنهان کند و همیشه به دنبال تائید دیگران باشد.
یکی دیگر از علل شکلگیری شخصیت منفعل مهاجم می‌تواند گرفته شدن توجه زیاد والدین نسبت به او به طور ناگهانی در دوران کودکی باشد. مثلا کودکی که قبلا صاحب تمام توجه مادرش بود امروز با تولد نوزاد جدیدی دیگر مادر هیچ توجهی به او نمی‌کند و کودک را رها می‌کند، کودک از والدین خود خشمگین می‌شود، اما این خشم را با خرابکاری‌های پنهانی نشان می‌دهد و با مظلوم نمایی‌های ظاهری در ابتدا کاری می‌کند که والدین او را بی‌گناه بدانند، اما در ادامه رفته رفته والدین را کلافه و عصبی می‌کند.
ازدیگر علل شکلگیری شخصیت منفعل - مهاجم والدینی هستند که حس توانمندی و استقلال کودک را از بین می‌بردند.
- نداشتن مهارت های مقابله ای
کودکان یا بزرگسالانی که روی به پرخاشگری منفعلانه می آورند، هرگز یاد نگرفته اند چگونه خشم خود را نشان دهند. در واقع آن ها مهارت مدیریت و کنترل خشم و ابراز وجود ندارند.
- خشم های پنهان
چنین افرادی خشم های سرکوب شده و پنهان زیادی از دوران کودکی خود انباشته اند. در واقع حجم این خشم ها انقدر زیاد است که دیگر نمی توانند منفعل باشند و چون راه بهتری برای ابراز آن نمی شناسند، آن را منفعلانه ابراز می کنند.
• روابطی که به صمیمیت، وابستگی و کنترل دارند بهترین فرصت برای چنین شخصیتی است تا ترس‌‌ها و ناکامی‌های گذشته را تحریک و تهییج کند. دوستان، همکاران و همسر بهترین گزینه‌ها برای فرد منفعل ـ مهاجم است تا آنها را شریک رفتارهای لجام گسیخته خودش بکند وهمان‌گونه که پدرومادرش او را انکار کرده‌اند، تائید نکرده‌اند و تهاجم داشته‌اند رفتار کند.
علت شکلگیری شخصیت منفعل- مهاجم
نحوه‌ی برخورد با همسر منفعل - مهاجم
باید اول بپذیرید که همسر شما از نظر روانی شبیه کودکی است که می‌خواهد با جیغ کشیدن والدینش را کنترل کند، پس در این شرایط آرامش‌تان را حفظ کنید وگرنه در بازی یک کودک 2 ساله عملکرد غلطی خواهید داشت که بعدا غمگین می‌شوید.
رفتار منفعل ـ مهاجمی تا زمانی که شما نخواهید محقق نمی‌شود. به‌عنوان همسر شما بهترین فرصت برای او هستید تا رفتارهایش را روی شما اعمال کند. همین حالا ممکن است احساس کنید در دام رفتارهای او افتاده‌اید. رابطه شما چیزی از تنش و درگیری و کنش و واکنش نیست. او شما را در بازی خودش قرار داده است، او از شما فردی در حمایت و قدرت خودش، غیر منطقی و وابسته ساخته است.
حد و مرز‌های قاطعانه‌ای را برای او تعیین کنید، اگر رفتار و عملی داشت که برای شما غیر قابل گذشت بود صراحتا اعلام کنید و اگر خواست در نقش قربانی قرار بگیرد و بگوید عمدی در کار نبود آگاه باشید، اگر از قبل پیامد‌هایی برای آن در نظر نگرفته باشید مجددا این رفتار‌ها تکرار خواهد شد.
خشم و رنجش او را نسبت به مرجع قدرت تایید نکنید، او شدیدا تشنه تایید شما از بدگویی‌هایش است چون ناخواسته ناتوانی او را تایید کردید، فقط یک انعکاس احساسی بدهید که می‌دانم عصبانی هستی یا دلت می‌خواست تو هم پیشرفت کنی و به هیچ عنوان بدگویی را تایید نکنید.
اگر تصمیم به جدایی دارید آگاه باشید او همه تلاشش را خواهد کرد تا مانع شما شود، پس دلایلتان برای این تصمیم را با خانواده مطرح کنید تا از حمایت آنها بهره مند شوید.
راهکارهایی برای مقابله با بی مسئولیتی همسر منفعل مهاجم
- بهانه تراشی: افرادی با خلق و خوی منفعل ـ مهاجم با کنترل و نادیده گرفتن، فرصت‌های دیگران را می‌ربایند. مثلا شما از همسرتان درخواستی دارید. او آنقدر معطل می‌کند و بهانه تراشی می‌کند تا جایی که شما قید خواسته‌تان را بزنید. ممکن است با خودتان بگویید: «بهتره باز هم بهش فرصت بدم و یا یه تاریخ مشخص رو تعیین کنم» آیا این شیوه درست است؟
نه. چون برداشت همسرتان این خواهد بود که خواسته شما مهم نیست و اگر موعد سر بیاید دیگر مسئولیتی ندارد. علاوه بر این رفتار او ممکن است شما را برانگیزد تا خودتان دست به عمل بزنید و مسئولیت‌ها را به عهده بگیرید. یکی از مشخصه‌های رفتاری او این است که به نیازها، خواسته‌ها و احساساتی که خودش از عهده آنها بر نمی‌آید را به شما بسپارد.
پیشنهاد: برای همسرتان تاریخ موعد تعیین نکنید. اجازه بدهید او خودش کارها را مطابق با میل خودش انجام بدهد در عین حال فرصت اینکه با بی‌عملی و بی تصمیمی شما را کنترل کند را از او بگیرید. این آسان نیست چون به نظر می‌رسد رفتار منفعلانه او همه مسائل و موضوعات زندگی مشترک را روی دوش شما نهاده است.
او ممکن است احساس کند شما مجازاتش می‌کنید اما به او فرصت بدهید تا مسئولیت رفتارش را به عهده بگیرد. اگر می‌خواهید همسرتان فردی فعال باشد مسئولیت‌ها را به عهده نگیرید. شاید انتظاراتتان خیلی دیر برآورده شود. تحمل کنید تا بالاخره کار انجام شود.
ـ فراموشی: بله، هرکسی ممکن است چیزهایی را فراموش کند اما فراموش‌کاری این افراد خیلی بیشتر از «هرازگاهی» است. فراموش کردن پرداخت قبض‌ها، فراموش کردن تاریخ تولدتان، فراموش کردن خریدن یک بسته نان بارها و بارها برای همسرتان اتفاق می‌افتد. بعد از مدتی شما نیز اعتمادتان را نسبت به توانایی‌های همسرتان از دست می‌دهید بنابراین همه کارها را خودتان انجام می‌دهید.
پیشنهاد: شما نباید همه مسئولیت را به عهده بگیرید چون چنین تعهدی ندارید اما در دوره درمان گاهی باید فراموش‌کاری‌ها را نادیده بگیرید. به همسرتان مسئولیت بدهید و یادآوری کنید تا آن را انجام دهد در طول درمان، فراموش‌کاری‌ها ممکن است شما را مجبور به انجام تعهدات همسرتان کند.
- مقصر بودن شما و قربانی کردن خودش: فرد منفعل ـ مهاجم خطاهایش را نمی‌پذیرد. او هرگز هیچ اشتباهی نکرده است. او می‌خواهد شما مقصر باشید. اگر شما در مقابل اشتباهاتش بایستید، خشمگین شوید و ابراز ناراحتی کنید شما را متهم به دیوانگی، افسار گسیختگی و خشونت می‌کند.
پیشنهاد: شما مقصر نیستید. اشتباه نکرده را گردن نگیرید. واکنش تند نشان ندهید و طوری وانمود کنید که اصلا اتفاقی نیفتاده و شما تحت تاثیر حرف‌هایش نیستید.
درمان اختلال شخصیت منفعل مهاجم
درمان اختلال شخصیت منفعل- مهاجم(پرخاشگری منفعل)
درمان اختلال‌های شخصیتی با کمی تغییر ساده در رفتار و الگوهای رفتاری ممکن نیست. کسی که دچار اختلال است باید با نظارت یک کارشناس برای درمان اقدام کند. راهکارهای اصولی را کارشناس و رفتار درمان به شما می‌آموزند. هرگز خودسرانه، بدون آگاهی، از روی تجربه‌های ناپخته دیگران و حدس و گمان خودتان کاری نکنید.
بیشتر این افراد تحریک پذیر، دارای اضطراب و حس افسردگی هستند و عوارض افسردگی از جمله اقدام به خودکشی در آنها شایع است. عده‌ای نیز به دام الکل گرفتار می‌شوند.
اقدام درمانی مفید این بیماران، روان درمانی حمایتی است. داروی مشخصی برای درمان آن وجود ندارد اما در صورت لزوم ضد افسردگی‌ها، بنزودیازپین‌ها و محرک‌های روانی، بسته به شرایط استفاده می‌شود.
راهکارهایی که ممکن است به ذهن شما برسد می‌تواند تنش، اختلاف و خود اختلال رفتاری را شدیدتر کند. همواره سعی کنید خودتان و همسرتان به دنبال کشف و شناسایی بیماری و سپس راهکارهای عملی با کمک متخصص باشید.
