ضروری ترین مهارت های زندگی

مهارت‌های زندگی مهارت‌هایی هستند که توانایی اجتماعی و روحی فرد را افزایش می‌دهند و موجب می‌شوند تا او بتواند به نحوی بهتر و موثر‌تر با مشکلات و دشواری‌های زندگی مواجه شود. هر قدر مهارت‌های زندگی فردی بالا‌تر باشد، او بهتر می‌تواند سلامت روان و رفتار خود را حفظ کند و به شیوه‌ای منطقی و کارآمد مشکلات پیش آمده را برطرف کند.

مهارت‌های زندگی قدرت سازگاری افراد را بالا می‌برد، شخص می‌توان مسئولیت‌های اجتماعی و شخصی زندگی را بهتر بپذیرد و توانمندی‌هایش را بروز دهدو از آسیب‌های ناشی از ناتوانی در حل مشکلات در امان بماند.


سازمان بهداشت جهانی مهارت‌های دهگانه‌ای را معرفی کرده است که هر کس باید این توانایی‌ها را برای داشتن زندگی فردی و اجتماعی موفق کسب کند:


مهارت خودآگاهی
خودآگاهی ، توانایی شناخت و آگاهی از خصوصیات ، نقاط ضعف و قوت ، خواسته ها ، ترس و انزجار است. رشد خودآگاهی به فرد کمک می کند تا دریابد تحت استرس قرار دارد یا نه و این معمولا پیش شرط ضروری روابط اجتماعی و روابط بین فردی مۆثر و همدلانه است. اگر هر فرد بتواند تصویری واقع بینانه از خود کسب کند و نیاز‌ها و تمایلاتش را به خوبی بشناسد، می‌تواند با حقوق فردی، اجتماعی و مسئولیت‌های فردی و اجتماعی‌اش آشنا شود.


اجزای مهارت خودآگاهی
* آگاهی از نقاط قوت
* آگاهی از نقاط ضعف
* تصویر خود واقع بینانه
* آگاهی از حقوق و مسئولیت ها
* توضیح ارزشها
* انگیزش برای شناخت


مهارت همدلی
همدلی یعنی اینکه فرد بتواند زندگی دیگران را حتی زمانی که در آن شرایط قرار ندارد درک کند. همدلی به فرد کمک می کند تا بتوانند انسانهای دیگر را حتی وقتی با آنها متفاوت است بپذیرد و به آنها احترام گذارد. همدلی روابط اجتماعی را بهبود می بخشد و به ایجاد رفتارهای حمایت کننده و پذیرنده ، نسبت به انسان های دیگر منجر می شود.


اجزای مهارت همدلی
* علاقه داشتن به دیگران
* تحمل افراد مختلف
* رفتار بین فردی همراه با پرخاشگری کمتر
* دوست داشتنی تر شدن (دوستیابی)
* احترام قائل شدن برای دیگران


مهارت روابط بین فردی
این توانایی به ایجاد روابط بین فردی مثبت و مۆثر فرد با انسانهای دیگر کمک می کند. این مهارت، مشارکت و اعتماد واقع بینانه و همکاری با دیگران را مشخص می‌کند و موجب می‌شود تا روابط دوستانه‌ای را با دیگران ایجاد کند و دوستی‌های ناسالم را خاتمه دهد تا کسی از چنین روابطی آسیب نبیند.


اجزای مهارت روابط بین فردی
* همکاری و مشارکت
* اعتماد به گروه
* تشخیص مرزهای بین فردی مناسب
* دوستیابی
* شروع و خاتمه ارتباطات


مهارت ارتباط موثر
این توانایی به فرد کمک می کند تا بتواند کلامی و غیر کلامی و مناسب با فرهنگ ، جامعه و موقعیت، خود را بیان کند بدین معنی که فرد بتواندنظرها ، عقاید ، خواسته ها ، نیازها و هیجان های خود را ابراز و به هنگام نیاز بتواند از دیگران درخواست کمک و راهنمایی نماید. از سوی دیگر، با کسب این مهارت، افراد می‌آموزند برای درک بهتر دیگران، به شیوه‌ای درست، به صحبت‌های آن‌ها گوش دهند. بدین طریق هم نیازهای دیگران و هم نیازهای فرد برآورده می شود و در نتیجه ارتباطی رضایتبخش شکل می گیرد.


اجزای مهارت ارتباط مۆثر
* ارتباط کلامی و غیرکلامی موثر
* ابراز وجود
* مذاکره
* امتناع
* غلبه بر خجالت
* گوش دادن


مهارت مقابله با استرس
این توانایی شامل شناخت استرس های مختلف زندگی و تأثیر آنها بر فرد است . شناسایی منابع استرس و نحوه تأثیر آن بر انسان ، فرد را قادر می سازد تا با اعمال و موضع گیری های خود فشار و استرس را کاهش دهد.


اجزای مهارت مقابله با استرس
* مقابله با موقعیتهایی که قابل تغییر نیستند
* استراتژی های مقابله ای برای موقعیت های دشوار ( فقدان ، طرد ، انتقاد)
* مقابله با مشکلات بدون توسل به سوء مصرف مواد
* آرام ماندن در شرایط فشار
* تنظیم وقت

مهارت مدیریت هیجان
هر انسانی که در زندگی خود با هیجانات گوناگونی از جمله غم، خشم، ترس، خوشحالی، لذت و موارد دیگر مواجه است که همه این هیجانات بر زندگی او تاثیر می‌گذارد. شناخت و مهار این هیجانات،‌‌ همان مدیریت هیجان است. برای کسب این مهارت فرد به طور کامل باید بتواند احساسات و هیجانات دیگران را نیز درک و به نوعی این هیجانات را مهار کند.


اجزای مهارت مقابله با هیجانات
* شناخت هیجان های خود و دیگران
* ارتباط هیجان ها با احساسات ، تفکر و رفتار
* مقابله با ناکامی ، خشم ، بی حوصلگی ، ترس و اضطراب
* مقابله با هیجان های شدید دیگران


مهارت حل مسئله
این توانایی فرد را قادر می سازد تا به طور مۆثرتری مسائل زندگی را حل نماید . مسائل مهم زندگی چنانچه حل نشده باقی بمانند ، استرس روانی ایجاد می کنند که به فشار جسمی منجر می شود.


اجزای مهارت حل مسأله
* تشخیص مشکلات علل و ارزیابی دقیق
* درخواست کمک
* مصالحه (برای حل تعارض)
* آشنایی با مراکزی برای حل مشکلات
* تشخیص راه حل های مشترک برای جامعه


مهارت تصمیم گیری
برای برداشتن هر قدمی در زندگی باید تصمیم گیری کنیم، مسیر زندگی انسان را تصمیم گیری‌های او مشخص می‌کند. با آموختن این مهارت اهداف خود را واقع بینانه تعیین ، جوانب مختلف انتخاب را بررسی و پیامد هر انتخاب را ارزیابی کرده ، و از میان راه حل‌های موجود بهترین را انتخاب می‌کنیم و مسئولیت عواقب آن را نیز به عهده می‌گیریم.


اجزای مهارت تصمیم گیری
* تصمیم گیری فعالانه بر مبنای آگاهی از حقایق کارهایی که می توان انجام داد که انتخاب را تحت تأثیر قرار دهد.
* تصمیم گیری بر مبنای ارزیابی دقیق موقعیت ها
* تعیین اهداف واقع بینانه
* برنامه ریزی و پذیرش مسئولیت اعمال خود
* آمادگی برای تغییر دادن تصمیم ها برای انطباق با موقعیت های جدید

مهارت تفکر خلاق
این نوع تفکر هم به مسأله و هم به تصمیم گیری های مناسب کمک می کند . مهارت تفکر خلاق،‌‌ همان قدرت کشف، نوآوری و خلق ایده‌ای جدید است تا در موارد گوناگون بتوانیم راهی جدید و موثر بیابیم. با آموختن تفکر خلاق، هنگام مواجهه با مشکلات و دشواری‌ها احساسات منفی را به احساسات مثبت تبدیل می‌کنیم.

هنگامی که تفکر خلاق را می‌آموزیم دیگر مشکلات زندگی مزاحم ما نیستند، بلکه هر کدام فرصتی هستند تا راه حل‌های جدید بیابیم و مشکلات را به گونه‌ای حل کنیم که کسی تاکنون این کار را نکرده باشد.


اجزای مهارت تفکر خلاق
* فکر مثبت
* یادگیری فعال ( جستجوی اطلاعات جدید )
* ابراز خود
* تشخیص حق انتخاب های دیگر ( برای تصمیم گیری )
* تشخیص راه حل های جدید برای مشکلات


مهارت تفکر نقادانه
مهارت تفکر نقادانه موجب می‌شود هر چیزی را به سادگی قبول یا رد نکنیم و پیش از آن، موضوع مورد نظر را به خوبی مورد بررسی قرار دهیم و پس از آن، در مورد رد یا پذیرش آن تصمیم گیری کنیم. با آموختن تفکر نقادانه فریب دیگران را نمی‌خوریم و به عاقبت امور به خوبی فکر می‌کنیم و دقیق و درست تصمیم می‌گیریم و ارتباطات درستی برقرار می‌کنیم.


اجزای مهارت تفکر انتقادی
* ادراک تأثیرات اجتماعی و فرهنگی بر ارزشها ، نگرشها و رفتار
* آگاهی از نابرابری ، پیشداوری ها و بی عدالتی ها
* واقف شدن به این مسئله که دیگران همیشه درست نمی گویند
* آگاهی از نقش یک شهروند مسئول