و در اصطلاح عبارت است از «اعتماد و تكيه كردن نفس به آنچه كه مطابق هوي و هوس باشد و طبع انسان به خاطر شبههافكني و فريب شيطان به آن گرايش يابد. پس هر كس بر اساس شبهه فاسدي معتقد شود كه در دنيا يا آخرت به خير و سعادت رسيده مغرور است».[۲]
غرور يكي از مرض هاي قلبي است كه انسان را از درون تهي ميكند و اعمال و رفتار انسان را نابود ميكند و در حقيقت به جاي اين كه پروردگار بيهمتا را پرستش كند از نفس، مال، مقام و علمش بتي ساخته و آنها را عبادت ميكند.
امام صادق علیه السلام ميفرمايند: «هيچ كس لاف بزرگي نميزند مگر به خاطر ذلتي كه در خود احساس مينمايد».[۳]
روانشناسان و دانشمندان امور تربيتي بر اين نكته تأكيد دارند كه هر نوع انگيزه برتري خواهي و كبر و غرور ريشه در احساس عدم امنيت روحي داشته و از عقده حقارت نشأت ميگيرد.
قرآن كريم در اينباره ميفرمايد: «اين ها همان كساني هستند كه آخرت را به زندگي دنيا فروختهاند، لذا مجازات آنها تخفيفي داده نميشود و كسي آنها را ياري نخواهد كرد.»[۴]
پيامبر صلی الله علیه و آله ميفرمايند: «شخص هوشيار كسي است كه نفس خود را به خدمت گيرد و براي پس از مرگ تلاش كند و فرمود احمق كسي است كه از هواي نفساني پيروي كند و به خدا آرزو (اميد بيجا) داشته باشد».[۵]
اميدواري صحيح به خداوند جايي است كه شخص گنهكار از گناهان خويش پشيمان شود و توبه كند. چنين شخصي بايد به خداي كريم اميدوار باشد، چنان كه قرآن كريم ميفرمايد: «اي بندگان من كه بر خود اسراف و ستم كردهايد! از رحمت خداوند نوميد نشويد كه خدا همه گناهان را ميآمرزد همانا او بسيار آمرزنده و مهربان است و به درگاه پروردگارتان توبه كنيد و در برابر او تسليم شويد».[۶]
يا محمد مبادا به خودت غرور راه دهی، چه آن كه از كارهايي است كه كسي از عواقب آن آگاه نيست.[۷] چنين افرادي بايد توجه داشته باشند كه توفيق اين عبادت اندك از خداست، علاوه بر آن معلوم نيست عبادت شخص حتماً مقبول درگاه حق واقع شده باشد.
به جرأت ميتوان گفت كه اكثر قريب به اتفاق كساني كه در مسير تحصيل علم و كسب دانش گام برميدارند، چنانچه در مقام اصلاح نفس و تهذيب و خودسازي نباشند، به اين بيماري خطرناك گرفتار خواهند شد و رهايي از آن نيز جز با تلاشهاي گسترده و مجاهدتهاي بسيار سخت ميسر نميگردد و در روايتي از امام صادق علیه السلام تحصيلكنندگان علم به سه دسته تقسيم شدهاند كه از جمله آنان كسي است كه علم را براي برتريجويي و فريفتن ديگران ميطلبد؛ چنين شخصي نيرنگباز است و بر همدوشان خود گردن فرازي ميكند و در پايان روايت آمده كه چنين فردي دينش را از دست ميدهد.[۹]
براي چنين افرادي، مال و ثروت و حسب و نسب، پُست و مقام، قدرت و سلطنت، فرزند و فاميل، مريد و هوادار و امثال آنها اصل است.
به همين جهت با برخورداري از كمترين امتيازي از اين قبيل، مغرور آنها شده و آنچنان در پندار باطل فرو ميروند كه براي هيچكس ارزشي قايل نبوده و آبرو و حيثيت ديگران در نظرشان بيارزش جلوه ميكند و از اين حقيقت غافلند كه دنيا و زرق آن دير نميپايد و بزودي همه آنها همچون خود آنان دستخوش باد فنا و طعمه مرگ و نيستي خواهد شد و چيزي كه زوال ميپذيرد شايسته غرور و بزرگي نباشد.
بيشترين عاملي كه باعث فريب خوردن انسان ميشود زرق و برقهاي زودگذر دنيوي است كه با دلبستن به مطامع دنيوي روشني توحيدي دروني انسان خاموش ميشود و ديگر نميتواند هدف اصلي را ببيند و راه را گم ميكند و در دره منيّت و خودخواهي سقوط ميكند.
حضرت علی علیه السلام ميفرمايند: «دلبستن به دنيا، بزرگترين فريب است».[۱۲]
و در جاي ديگر ميفرمايند: «از فريب دنيا بپرهيزيد؛ زيرا دنيا هر خوبي و نعمتي كه فريبكارانه به انسان دهد، همواره پس ميگيرد و كسي را كه به دنيا دل ببندد و در آنجا خوش كند، كوچ دهد».[۱۳]
بايد از گذشتگان عبرت بگيريم؛ كساني كه از هر گونه امكانات و آسايش دنيوي بهرهمند بودند و زر و زور مادي قابل توجهي داشتند ولي امروزه نه از خودشان اثري هست و نه از كاخ ها و ثروتشان اثري ديده ميشود و نعمت و موقعيت همچون سايهاي زودگذر است و انسان خردمند هيچگاه فريب دنيا را نميخورد و هميشه هدف اصلي كه همان رسيدن به كمال انسانيت است را دنبال ميكند و در جاهايي كه احتمال لغزش وجود داشته باشد پا نمينهند.
امام صادق علیه السلام از پدران بزرگوار خود نقل ميكنند كه اميرمؤمنان علیه السلام فرمودند: «در شگفتم از آدمي كه آغازش نطفه، پايانش مردار و در اين بين حامل كثافات است چگونه تكبر ميورزد».[۱۴] مهلّب بن ابيصفره كه از جانب عبدالملك مروان، والي خراسان بود روزی جامه نفيس و گرانقيمتي بر تن كرده و با تكبر فراوان عبور ميكرد. شخصي به او گفت: اي بنده خدا راه رفتن به اين شكل مورد خشم خدا و رسول است. مهلّب گفت: مرا ميشناسي؟ پاسخ داد: آري ميشناسم؛ در آغاز نطفه كثيفي بودهاي و سرانجام مردار خبيثي خواهی شد و در اين بنين حمّال كثافاتي! مهلّب پس از اين هشدار از رفتار تكبّرآميز خود دست برداشت».[۱۵]
و در حديثي از حضرت علی علیه السلام آمده است: « به سبب تواضع كردن با تكبر و غرور مبارزه كنید».[۱۷]
همیشه با شما خواهیم بود
021-33972251
0935-9494634
شنبه تا چهارشنبه
ساعت 9 الی 17
پنجشنبه ساعت
9 الی 14
کوالا دیزاین؛ طراحی سایت، سئو، دیجیتال مار کتینگ