تو علی باش، من فاطمه خواهم بود
صاحب نظران عرصه تعلیم و تربیت و خانواده پژوهان تحقیقات زیادی را در زمینه تزلزل و مشکلات خانواده ها انجام داده اند، که نتایج متفاوتی در پی داشته است. بعضی از نتایج مشکلات اقتصادی را علت اصلی تزلزل در خانواده بیان می کنند و برخی مشکلات فرهنگی یا اعتیاد را عامل اصلی می دانند. اما شاید موارد دیگری هم باعث مشکلات خانوادگی شده باشند که کمتر مورد توجه قرار می گیرند از جمله این موارد می توان به الگوهای نامناسبی که برای اداره خانواده و همسرداری انتخاب می شوند اشاره کرد.
در این نوشته می خواهم همسرداری مولای متقیان امام علی علیه السلام را به عنوان الگوی واقعی معرفی کنم اما قبل از ان باید ببینیم چرا با وجود اشخاص با فضیلتی همچون ائمه اطهار و در رأس آنها علی علیه السلام افراد دنبال الگوهای بدلی و کاذب می روند؟ در ذیل به دو مورد از این موانع اشاره می کنیم.
1-خارق العاده بودن ائمه: اینکه ائمه اطهار انسانهای کامل و صاحب کرامات بودند شکی نیست اما اعتقاد به اینکه همسرداری و سبک زندگی ائمه با معجزه عجین بوده است حرف غیر دقیقی است و همین امر باعث می شود خیلی از افراد در الگو گیری سراغ افراد معمولی بروند چرا که فکر می کنند وقتی قدرت معجزه ندارند نمی توانند مثل ائمه زندگی کنند پس بهتر است سراغ اشخاصی بروند که از راههای طبیعی به مقامهای دنیوی و یا حتی اخروی رسیده باشند. لذا عدم شناخت واقعی از ائمه و تبلیغ معجزه بودن زندگی شان از سوی افراد ناآگاه باعث می شود جوانان نتوانند به این الگوهای فکر کنند در حالی که خداوند در قران پیامبر را که بالاتر از ائمه می باشد به عنوان الگو معرفی کرده و می فرماید: « لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ» (احزاب/21)
2- گذشت زمان: بعضی فکر می کنند زمان ائمه با زمان ما متفاوت می باشد لذا نمی توان از سبک زندگی این بزرگواران تبعیت کرد. در جواب این اشخاص باید گفت بله جزئیات زندگی هزار سال پیش نسبت به حالا متفاوت می باشد مثلا در ان زمان از زندگی ماشینی خبری نبود ولی امروز زندگی بدون این وسایل ممکن نیست، اما مهر و محبت در خانواده و نیازهای طبیعی، امر متغیری نیست و در همه زمانها ثابت می باشد چرا که در هزار سال پیش هم مردم نیاز به غذا داشتند در هزار سال بعد هم نیاز خواهند داشت تنها شاید نوع غذا ها فرق کرده باشند، درک همسر و عشق ورزی هم از این قاعده مستثنا نیست مثلا امام علی با پاک کردن عدس عشقش را به همسرش ثابت می کرد[1] امروز هم شخصی با موافقت خود به ادامه تحصیل خانمش این مهم را عملی می کند.
حال می پردازیم به سبک زندگی و مدیریت ویژه امام علی علیه السلام در خانواده.
1-مدیریت اقتصاد: یکی از مباحث و مشکلات خانواده های امروزی مسئله اقتصاد هست و وقتی نیازهای مالی خانواده تامین نمی شود ممکن است بد اخلاقی در خانواده رواج پیدا کند و سرپرست خانواده تحت فشار روحی شدید قرار بگیرد، حضرت امیر درمواقع بی پولی رویه ای بکار می بردند که معمولاً بسیاری از مردم آنگونه عمل نمی کنند آنهم صبر کردن تا زمانیکه پولی بدست ایشان برسد در حالیکه افراد معمولاً با قرض کردن ویا خرید نسیه مانند ایشان عمل نمی کنند، نمونه ای از عمل حضرت اینگونه نقل گردیده است؛ «رُوِیَ أَنَّ عَلِیّاً علیه السلام اِجتَازَ بِقَصَّابٍ وَ عِندَهُ لَحمٌ سَمینٌ فَقَالَ یَا أَمیرَالمُؤمِنیِن هَذَا اللَّحم سَمینٌ اِشتَر مِنهُ فَقَالَ لَهُ لَیسَ الثَّمَن حَاضِرًا فَقَالَ أَنَا أَصبِرُ یَا أَمیرَالمُؤمِنینَ فَقَالَ لَهُ أَنَا أَصبَرُ عَنِ اللَّحمِ»[2]ترجمه: روایت شده است روزی حضرت امیرمؤمنان علی علیه السلام از مقابل قصابی عبور می کردند، قصاب به حضرت عرض می کند: ای امیرمؤمنان گوشت خوبی است از آن بخرید اما حضرت می فرمایند: پولی برای خرید ندارم قصاب عرض می کند من برای گرفتن پولش صبر می کنم. حضرت می فرمایند: من در برابر خوردن گشت صبر می کنم.
همچنین اطاعت و بندگی باعث زیاد شدن رزق و روزی می گردد بر عکس گناه باعث کم شدن روزی خواهد شد، امام علی می فرمود «خود را از گناهان دور کنید زیرا هیچ بلا و هیچ کم شدن رزق و روزی نیست مگر بخاطر گناهان»[3] لذا خانواده ای که در آن معصیت رواج داشته باشد فقر گریبان گیرش می شود.
2-غیرت مردانه: یکی از خصلت های خوب مردان غیرت ورزی است، غیرت می تواند یکی از ستونهای خانواده باشد که اگر مرد خانواده بی غیرت باشد خیمه خانواده بی ستون خواهد بود. امیر مومنان مصداق بارز غیرت بودند و می فرمودند: « ای اهل عراق شنیده ام که زن های شما در راه رفتن بامردها برخورد پیدا می کنند آیا خجالت نمی کشید؟ خدا لعنت کند بی غیرت ها را»[4] البته بعضی اوقات اشخاصی غیرت را تبدیل به بد بینی می کنند و باعث آزار همسر می شوند امام علی با این شیوه هم مخالفت کرده و می فرماید: « بپرهیز از غیرت بی جا زیرا این کار زن پاکدامن را به آلودگی گرایش می دهد.»[5]
3- خوش اخلاقی: یکی دیگر از معضلات خانواده امروزی بد اخلاقی شوهران می باشد و اکثر زنان حاضرند مشکلات اقتصادی و سایر مسائل را تحمل کنند اما بد اخلاقی را نمی توانند تحمل کنند و همین امر باعث طلاق های عاطفی و رسمی می گردد. امام علی اسوه اخلاق نیک بود، اخلاق نیکوی او زبانزد همگان بود و حتی دشمنانش بر این امر اعتراف می کردند، یاران وی می گفتند « او همچون یکی از ما و در میان ما می زیست.نرم خو، و بسیار متواضع و آسان گیر بود»[6]
4- مهر و محبت: خانواده علی سرشار از عشق بود و تفاهم دوسویه برقرار بود. هم ایشان همسرش را درک می کرد و هم همسرش ایشان را و می فرمود «به خدا سوگند! هرگز كاری نكرده ام كه فاطمه خشمگین شود و او را به هیچ كاری مجبور نكردم... او نیز هرگز مرا خشمگین نكرد و برخلاف میل باطنی من، قدمی بر نداشت.»[7]
به راستی اگر الگوی ما در زندگی، همسرداری به سبک علوی بود باز هم شاهد این همه طلاق بودیم؟ امیدوارم نگویید همسر ما فاطمه زهرا نیست چون تنها همسر امام علی فاطمه زهرا نبود بلکه همسران دیگری هم داشتند.
حسین وجدانی کارشناس ارشد مشاوره
