شعار کافی است، زمان اقدامات عملی رسیده است/کودکان کار را دریابید
متاسفانه آمار صحیحی از تعداد کودکان کار و آسیب‌هایی که آن‌ها را تهدید می‌کند وجود ندارد؛ طبق اعلام مراجع دولتی حدود ۳ میلیون کودک کار در کل کشور فعالیت دارند درحالی‌که پژوهش‌ها و تحقیقات سازمان‌های مردم‌نهاد از وجود بیش از ۷ میلیون کودک کار در کشور حکایت دارد؛ ضمن اینکه طبق اعلام مراجع دولتی، این آمار در تهران حدود ۲۰ هزار نفر است.»
هادی شریعتی یک فعال حقوق کودک کار معتقد است که درهرصورت این آمار به‌قدری زیاد است که پرهیز از شعار و زمان اقدامات عملی فرارسیده است. تا پیش‌ازاین، مشکلات و آسیب‌های پیش روی بچه‌های کار خیلی متفاوت‌تر از شرایط فعلی بود، اگر در گذشته این مشکلات بیشتر به بازماندگی از تحصیل و تغذیه نامناسب محدود می‌شد اما امروز مشکلات این کودکان بسیار پیچیده‌تر شده و اعتیاد، آزار جنسی و بیماری‌های عفونی مانند ایدز و هپاتیت این کودکان را تهدید می‌کند که این معضلات به‌صورت اپیدمی در حال گسترش است.
شیوع خودکشی و افسردگی در بین کودکان کار نوجوان
به گفته شریعتی کودکان کار به دلیل اینکه باید زمان زیادی فعالیت کنند با توجیه دریافت انرژی مضاعف به استفاده از مواد مخدر روی آوردند؛ علاوه بر این خودکشی و افسردگی در بین کودکان کاری که به سنین نوجوانی می‌رسند بسیار شایع شده است.
مشاور حقوقی یکی از خانه‌های کودک کار در تهران همچنین با اشاره به اینکه برخورد با آسیب‌های اجتماعی مانند معضل کودکان کار باید با پرهیز از نگاه سیاسی و جناحی باشد، گفت: «نگاه امنیتی و سیاسی در برخورد با کودکان کار منجر شده تا گاهی برچسب سیاسی به شخصی که در این زمینه اظهارنظر می‌کند، زده شود و این نوع نگاه باعث می‌شود حل این مشکلات پیچیده‌تر شود.»
این فعال حقوق کودک کار ادامه داد: «جنس فعالیت کودکان کار هم بنا به شرایط جغرافیایی متفاوت شده است و شکل جدیدی از فعالیت این کودکان مشاهده می‌شود. فعالیت کودکان کار مناطق جنوب شرقی کشور با فعالیت کودکان کار تهران که عمدتا دست‌فروش هستند و کودک کاری که در کردستان زندگی می‌کند، کاملا متمایز از یکدیگر شده است.»
شریعتی تاکید کرد که دامنه مشاغل کودکان کار بسیار گسترده شده است. کارهای ناشناخته جدید توسط کودکان کار در حال بروز و پیدایش است به‌طوری‌که در مناطقی از کشور این کودکان برای روده پاک‌کنی دام به کار گرفته می‌شوند، بخشی در مشاغل خانگی و کارگاه‌های کوچک فعالیت می‌کنند، عده‌ای دیگر در برخی از استان‌ها کوله بری می‌کنند. ازاین‌دست مشاغل بسیار زیادند و مسئولان ذی‌ربط کشور اطلاعاتی از آن ندارند. همچنین در بخش زباله گردی برخی پیمانکاران شهرداری از مهاجران کودک افغان به‌صورت گروهی استفاده می‌کنند و طبق اطلاعات به‌دست‌آمده چند نفر در یک اتاق کوچک اسکان دارند. او درباره متولی ساماندهی کودکان کار گفت: «یکی از مشکلات ساماندهی این کودکان تعدد دستگاه‌های مختلف در این زمینه است که هر دستگاه در انجام وظایف خود پاس‌کاری می‌کند، درحالی‌که اگر یک سازمان به‌عنوان متولی در نظر گرفته می‌شد سازمان‌دهی این کودکان به‌صورت منسجم می‌تواند با جدیت بیشتر اجرا شود.»
رفاه اجتماعی و پوشش بیمه‌ای کودکان را جدی بگیرید
شریعتی ادامه داد: «بر اساس آیین‌نامه ساماندهی کودکان خیابان که در سال ۸۴ به تصویب هیئت‌وزیران رسید، سازمان بهزیستی کشور موظف است با همکاری و مشارکت شهرداری، انجمن‌های خیریه، تشکل‌های غیردولتی، نیروی انتظامی و با استفاده از مدد کار اجتماعی که در قالب تیم تخصصی سیار یا مستقر در مراکز با همکاری شهرداری‌ها سازمان‌دهی خواهد شد نسبت به شناسایی، جذب، پذیرش و توانمندسازی کودکان خیابانی در تمام مراکز استان‌ها اقدام کند. در این آیین‌نامه سازوکارهای حمایتی از کودکان کار عنوان‌شده که متاسفانه تمام آن‌ها روی برگه مانده است.»
او به ریشه‌ها و علل گسترش آسیب‌های اجتماعی این کودکان اشاره کرد و گفت: «این چالش متاسفانه نشئت‌گرفته از اقتصاد و سیستم اجتماعی بیمار است که منجر به بروز چنین پدیده‌هایی می‌شود.»
به گفته این فعال حقوق کار، یکی از وعده‌هایی که در زمینه سازمان‌دهی وضع موجود داده‌شده بود درمان رایگان بیماری‌های این کودکان است که هنوز اجرانشده است. درخواست من از مسئولان این است که از دادن شعارهای بدون عمل پرهیز کنند. معضلات کودکان را جدی بگیرند چراکه آسیب‌های اجتماعی ناشی از آن می‌تواند جبران‌ناپذیر باشد. سیستم رفاه اجتماعی این اقشار از جامعه باید توسط دولت اصلاح شود و پوشش بیمه‌ای کودکان کار به‌عنوان اولویت مدنظر قرار گیرد.
روزانه ۱۸ هزار کودک جان خود را از دست می‌دهند
همچنین قائم‌مقام وزیر رفاه در امور بین‌الملل گفت: «روزانه ۱۸ هزار کودک به دلایلی که عمدتا هم قابل‌پیشگیری هستند جان خود را از دست می‌دهند. اگر می‌خواهیم جهان باثباتی داشته باشیم باید به موضوع رفاه اجتماعی توجه کنیم.» محمدتقی حسینی با اشاره به اینکه چند روز گذشته متقارن با ۱۷ اکتبر روز جهانی مقابله با فقر بوده، ادامه داد: «امروز فقر به‌عنوان مهم‌ترین اولویت نهادهای بین‌المللی مطرح است، باید فقر را کنار زد و بشریت را از دام فقر و جهل رها کرد. امروز برابری فرصت‌ها، عدالت، آزادی و کیفیت زندگی همگی به مقوله مقابله با فقر مربوط هستند.» به گفته این مقام مسئول در وزارت رفاه، مهم‌ترین عامل در این میان توسعه نامتوازن و فقدان عدالت اجتماعی است. یک توسعه متوازن به فرصت‌های برابر در زمینه همه تمایزاتی که انسان‌ها را از هم جدا می‌کند توجه دقیق دارد.
