آیا «سودا» بد است؟
برپایۀ دیدگاه حکیمان و پزشکان کهن در یونان و ایران و سرزمینهای اسلامی، از هر غذایی که می خوریم چهار نوع فرآورده در کبد قابل تولید است.
این فرآورده ها در چند وجه با هم متفاوت اند که می توان آنها را در وجوه زیر جستجو کرد:
1. تفاوت در قوام آنها (غلظت و رقت) و دیگر ویژگی های ظاهری مانند رنگ، بو ، و مزۀ آنها
2. تفاوت در عملکردها و اثرات اختصاصی آنها بر روی بدن شامل اثرات کیفیتی و مزاجی، و اثرات مربوط به تولید ساختارها و بافتهای بدنی
حکما این چهار نوع فرآورده را «خلط» نامیده اند و به نامهای «دم (خون)، بلغم، صفرا، و سودا» معرفی کرده اند که در زبان انگلیسی به نامهای Blood, Phlegm,Yellow bile, Black bile موسوم شده اند.
از همۀ غذاها همۀ این چهار خلط پدید می آید، زیرا در ترکیب همۀ غذاها اجزای آبی، خاکی، هوایی، و آتشی وجود دارند و این اجزاء پس از شکسته شدن غذاها در هضم معدی و کبدی، در ترکیبی دوباره با هم به پیدایش اخلاط می انجامند.
نکته این است که چون غذاها در ترکیب اجزای عنصری با هم یکسان نیستند، خلطهای حاصل از آنها نیز با هم یکسان نیست. بنابراین از بعضی غذاها خلط خون بیشتری می تواند تولید شود و از برخی دیگر بلغم یا صفرا یا سودای بیشتری قابل تولید است.
نکته این است که یک بدن سالم در حالت اعتدال به همۀ این اخلاط نیازمند است زیرا اعضای مفرد بدن (مانند عصب، غضروف، گوشت، چربی، استخوان...) از این اخلاط ساخته می شوند و هریک در ترکیب خود به مقادیر متفاوتی از این اخلاط نیازمند هستند.
به رای حکما، گوشت عمدتاً از خلط دم ساخته می شود و از آن تغذیه می کند، و استخوان عمدتاً از خلط سودا بهره می گیرد. بنابراین همان قدر که خلط دم برای حفظ بافت گوشت ضروری است، خلط سودا هم برای حفظ استخوان و ساختارهای دیگری مانند دندان، وتر، رباط، و دیوارۀ سلولها ضروری است.
گاه به شوخی در کلاسها می گویم که اگر سودا در کار نبود ما جزو نرم تنان بودیم و بر زمین می لغزیدیم...
خلط سودا در زیست ما مهم و ضروری است، ولی نوشتارها و گفتارهای ناقص و شتابزدۀ برخی آن را نزد مردم، به صورت یک مادۀ تباه و بیماری زا نشان داده است.
نکته این است که چون غذاها در ترکیب اجزای عنصری با هم یکسان نیستند، خلطهای حاصل از آنها نیز با هم یکسان نیست. بنابراین از بعضی غذاها خلط خون بیشتری می تواند تولید شود و از برخی دیگر بلغم یا صفرا یا سودای بیشتری قابل تولید است.
نکته این است که یک بدن سالم در حالت اعتدال به همۀ این اخلاط نیازمند است زیرا اعضای مفرد بدن (مانند عصب، غضروف، گوشت، چربی، استخوان...) از این اخلاط ساخته می شوند و هریک در ترکیب خود به مقادیر متفاوتی از این اخلاط نیازمند هستند.
به رای حکما، گوشت عمدتاً از خلط دم ساخته می شود و از آن تغذیه می کند، و استخوان عمدتاً از خلط سودا بهره می گیرد. بنابراین همان قدر که خلط دم برای حفظ بافت گوشت ضروری است، خلط سودا هم برای حفظ استخوان و ساختارهای دیگری مانند دندان، وتر، رباط، و دیوارۀ سلولها ضروری است.
گاه به شوخی در کلاسها می گویم که اگر سودا در کار نبود ما جزو نرم تنان بودیم و بر زمین می لغزیدیم...
خلط سودا در زیست ما مهم و ضروری است، ولی نوشتارها و گفتارهای ناقص و شتابزدۀ برخی آن را نزد مردم، به صورت یک مادۀ تباه و بیماری زا نشان داده است.
دکتر انوشیروانی
