معرفی بیماری اسکوربوت یا کمبود ویتامین C

این بیماری نادر است خصوصا در مناطقی که نان و غلات غنی شده همیشه در دسترس باشد اما هنوز هم می‌تواند بر افرادی که به مقدار کافی ویتامین C مصرف نمی‌کنند، تاثیر بگذارد.

اطلاعاتی در رابطه با بیماری اسکوربوت

علائم این بیماری از کمبود ویتامین C در بدن نشات گرفته و در صورت عدم درمان می‌تواند زندگی فرد را تحت شعاع قرار دهد. اسکوربوت با مصرف خوراکی یا وریدی مکمل‌های ویتامین C قابل درمان می‌باشد. ویتامین C یا اسید اسکوربیک جزو مواد مغذی ضروری بدن به شمار می‌روند و در توسعه و عملکرد چندین ساختار و عملکرد‌های بدن نقش مهمی ایفا می‌کنند که در این قسمت به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

• تشکیل منظم کلاژن؛ نوعی پروتئین است که به ساختار بافت همبند بدن و ثبات آن کمک می‌نماید
• کلسترول و متابولیسم پروتئین
• جذب آهن
• اقدامات آنتی اکسیدانی
• التیام زخم
• ایجاد انتقال دهنده‌های عصبی مانند دوپامین و اپی نفرین

علائم کمبود ویتامین C در بدن

 ویتامین C نقش بسیار زیادی در بدن ایفا می‌کند و کمبود آن علائم گسترده‌ای را با خود به همراه دارد. این علائم می‌توانند پس از 8 تا 12 هفته ظاهر شوند و علائم اولیه شامل از دست دادن اشتها، کاهش وزن، خستگی و تحریک پذیری خواهد بود و پس از گذشت 1 تا 3 ماه شامل موارد زیر می‌گردند:

• کم‌خونی
• احساس درد از جمله درد استخوان
• تورم
• کبودی
• پوسیدگی دندان
• درد در ناحیه قفسه سینه
• خشکی چشم و خونریزی عصب بینایی
• حساسیت به نور
• تاری دید
• خونریزی گوارشی
• سردرد
• لکه‌های کوچک قرمز رنگ ناشی از خونریزی زیر پوست
• بیماری لثه و نابودی دندان‌ها
• تنگی نفس
• تغییرات خلق و خو و افسردگی

توجه داشته باشید که با گذشت زمان علائم شدید‌تر شده و مواردی مانند درد کلیه، همولیز، متابولیسم، نارسایی ارگان‌ها، زردی شدید، تخریب گلبول‌های قرمز، خونریزی ناگهانی، نوروپاتی، تب و تشنج را به همراه دارند که این شرایط می‌توانند برای فرد مرگبار باشند. مطالعات انجام شده حاکی از آن هستند که کمبود ویتامین C  در دوران بارداری می‌تواند منجر به مشکلات رشد مغز جنین شود.

عوامل خطرساز اسکوربوت در افراد

بدن نمی‌تواند ویتامین C را تولید کند به همین خاطر فرد باید تمام ویتامین‌های C خود را از طریق غذا، نوشیدنی و یا مصرف مکمل‌ها به دست آورد، از این رو کاملا واضح است که اکثر افراد مبتلا به اسکوربوت دارای دسترسی به میوه‌ها و سبزیجات تازه یا رژیم غذایی سالم نمی‌باشند. این بیماری بسیاری از مردم کشورهای در حال توسعه را تحت تاثیر خود قرار داده و خطر ابتلا به این بیماری را افزایش خواهد داد. عوامل خطرساز بیماری اسکوربوت شامل موارد قید شده زیر می‌گردند:

• سن بالای 65 سال
• مصرف روزانه الکل
• رژیم‌های غذایی محدود و مشخص
• زندگی در مناطقی که دسترسی به میوه‌ها و سبزیجات تازه محدود می‌باشد
• اختلالات خوردن
• شرایط عصبی
• معلولیت
• اشکال مختلف بیماری التهاب روده (IBD)، از جمله سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو
• شرایط گوارشی یا متابولیک
• شرایط ایمنی
• اسهال مزمن
• کمبود آب
• سیگار کشیدن
• شیمی درمانی و پرتو درمانی
• دیالیز و نارسایی کلیه

راه‌های تشخیص و درمان این بیماری در افراد

پزشک برای تشخیص اسکوربوت تاریخچه رژیم غذایی فرد را بررسی کرده و سوال‌هایی را از بیمار خواهد پرسید، سپس یک آزمایش خون برای وی تجویز می‌نماید. از آزمایش خون برای بررسی سطح ویتامین C در سرم خون استفاده می‌شود. اگرچه علائم می‌توانند شدید و دردناک باشند اما درمان اسکوربوت بسیار ساده است. ویتامین C به طور طبیعی در بسیاری از میوه‌‎ها و سبزیجات یافت می‌شود و اغلب به آبمیوه‎‌ها، غلات و غذاهای میان وعده اضافه خواهد شد. ساده‌ترین راه برای درمان این بیماری مصرف حداقل پنج وعده میوه و سبزی در روز می‌باشد. مکمل‌های ویتامین C خوراکی به طور گسترده‌ای در دسترس هستند و در بسیاری از مولتی ویتامین‌ها وجود دارند. در نظر داشته باشید که اگر علائم بعد از چند روز تغییرات غذایی ادامه پیدا کنند، حتما به پزشک مراجعه نمایید. در موارد شدید و مزمن، پزشک ممکن است به مدت چندین هفته و یا چندین ماه مصرف مقدار زیادی از مکمل‌های ویتامین C را به بیمار توصیه نماید. هیچ دوز مخصوصی برای مصرف ویتامین C وجود ندارد اما میزان مصرف توصیه شده برای اکثر افراد بین 75 تا 120 میلی‌گرم در روز می‌باشد.

برای جلوگیری از چنین وضعیتی چه باید کرد؟

با مصرف کافی ویتامین C، ترجیحا در رژیم غذایی می‌توان از بروز بیماری اسکوربوت جلوگیری به عمل آورد. اداره مکمل‌های غذایی ایالات متحده مقدار مصرفی ویتامین C را به صورت زیر پیشنهاد می‌کند:

از تولد تا 6 ماهگی: 40 میلی‌گرم، به طور معمول در صورت تغذیه با شیر مادر تهیه می‌شود

7 تا 12 ماهگی: 50 میلی‌گرم

1 تا 3 سال: 15 میلی‌گرم

4 تا 8 سال: 25 میلی‌گرم

9 تا 13 سال: 45 میلی‌گرم

14 تا 18 سال: 75 میلی‌گرم برای مردان و 65 میلی‌گرم برای زنان

19 سال و بالاتر: 90 میلی‌گرم برای مردان و 75 میلی‌گرم برای زنان

در طول بارداری، زنان باید 85 میلی‌گرم ویتامین C مصرف کنند، در حالی که شیردهی تا 120 میلی‌گرم افزایش می‌یابد. مصرف ویتامین C در افراد سیگاری باید 35 میلی‌گرم بیشتر از افراد غیرسیگاری باشد.

معرفی منابع مختلف ویتامین C

مواد غذایی حاوی سطوح بالای ویتامین C در این قسمت آورده شده است که به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

• فلفل شیرین
• پاپایا
• سبزی‌هایی با رنگ تیره به خصوص کلم و اسفناج
• کلم بروکلی
• جوانه‌های بروکسل
• کیوی
• انواع توت‌ها به خصوص تمشک و توت فرنگی
• آناناس و انبه
• گوجه فرنگی
• نخود سبز
• سیب زمینی
• گل کلم
• انواع مرکبات مانند پرتقال و لیمو
• آبمیوه و غلات

ویتامین C در آب حل می‌شود، بنابراین پخت و پز، کنسرو کردن و ذخیره سازی طولانی مدت می‌تواند مقدار ویتامین‌های موجود در غذاها را کاهش دهد. بهتر است مواد غذایی غنی از ویتامین C را به صورت خام مصرف نمایید.

نگاهی اجمالی بر مقاله بیماری اسکوربوت

اسکوربوت ناشی از کمبود ویتامین C بوده و در اکثر موارد خفیف می‌باشد اما می‌تواند در افرادی که دارای رژیم غذایی نامتعادل می‌باشند، پیشرفت کند. این بیماری با تغییرات رژیم غذایی و یا مصرف مکمل‌ها به راحتی قابل درمان می‌باشد، بنابراین برای جلوگیری از ایجاد این وضعیت مصرف ویتامین C موضوعی لازم و ضروری به حساب می‌‎آید.