آیا حاضرجوابی هنر است؟

 به محض اینکه کمی می گذرد می گویید باید چنین جوابی می دادم. حال ببینیم چطور می توان به هر سوالی، شوخی، طنز یا صحبتی، پاسخی زیبا داد.

آیا وقتش رسیده؟

شما باید یاد بگیرید كه حاضر جوابی به معنی بیرون پراندن هر حرفی از دهان در یك لحظه نیست. درباره جواب دادن، به خودآگاهی و خودكنترلی برسید؛ آن هم با تمرین و تكرار این كار. وقتی شما عصبانی  نیستید، حواستان به سن و سال و موقعیت و شرایط طرف مقابل هست و سكوت كردن فشار روانی زیادی را به شما تحمیل نمی كند؛ این موقعیت، زمان خوبی برای جواب دادن به فردی است كه شما مجبورید به او پاسخ بدهید. اما گاهی مغرورشدن به خاطر حاضر جوابی ممكن است شما را محق جلوه دهد درحالی كه حقی ندارید و حتی باعث آزار دیگران می شوید.

راه های جوابگویی را بشناسید

همه راههای جوابگویی را بشناسید تا به موقع از هركدام آنها استفاده كنید. مثلا سكوت یكی از حرفه ای ترین جواب ها در برابر افرادی است كه به اصطلاح به هیچ صراطی مستقیم نیستند. وقتی محیط، شما را فرد آگاهی بداند كه در جواب یك رفتار یا حرف اشتباه سكوت معناداری می كند و نارضایتی از قیافه او پیداست، با كمترین چالشی نظر شما را می فهمند.

چه چیزی را تأیید می كنید

مراقب باشید كه در حرف ها و پاسخ های خود چه چیزی را تأیید می كنید. جوابی كه بیش از تأیید شخص به دنبال تأیید یك روش باشد، پاسخ مناسب تری است مثل این جمله در دعوای بین دو فروشنده: من با صداقت موافقم، برایم فرقی نمی كند كدامیك از شما مغازه دارها باشید!جوابی كه فضا را خیلی جدی نكند.

از حرفهای طرف مقابل استفاده کنید

سعی كنید در جواب هایی كه می دهید از حرف های مخاطب خود مطالبی را استفاده كنید، با این كار پاسخ های شما برای مخاطب قابل قبول تر است.

احترام یادتان نرود

افراد مسن بر حرف خود ایستایی و پافشاری بیشتری دارند و احترام  آنها هم واجب است. اگر لازم شد جوابی به بزرگ ترها بدهید از آنجا شروع كنید كه خود آنها قبول دارند و به آنجا برسید كه هدف شما است و حتما با صدای آرام حرف بزنید تا بی احترامی نكرده باشید. هرگز در بین پاسخ های تان این حس را به آنها ندهید كه از موضوع حرف شما سردرنمی آورند.
 به هرحال اگر از مرز منطق بگذرید و جواب دادن را آنقدر واجب بدانید كه به زمان و مكان بیان آن دقت نداشته باشید، نتیجه ای جز ضعف روابط اجتماعی و فشار روانی عایدتان نمی شود. نشان خوب جواب دادن این نیست كه هرچه را می دانید به زبان بیاورید بلكه آگاهی به شرایط و ضروریات هم جزو ملزومات حرف زدن است، در زیر نمونه هایی از حاضر جوابی های شنیدنی و پاسخ های زیبا و تاثیر گذار را برای شما آورده ایم.

حاضر جوابی حضرت علی علیه السلام

یکی از یهودیان، از روی غرض ورزی به امیرالمومنین علی علیه السلام گفت: شما هنوز جنازه پیامبرتان را دفن نکرده بودید که درباره اش اختلاف نمودید!
حضرت علی علیه السلام  در پاسخ فرمود: ما درباره وصی پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم اختلاف کردیم نه درباره خودش. اما شما (اجداد شما) یهودیان، پس از آن که به همراه موسی علیه السلام از دریا گذشتید و فرعونیان غرق شدند، به پیامبر خود گفتید: برای ما معبودی (بتی) قرار بده، همان گونه که بت پرستان معبودانی از بت دارند. موسی علیه السلام در جواب فرمود: شما جمعیتی نادان هستید.(1)

حاضر جوابی عقیل

روزی معاویه در مجلسی بود، که عقیل برادر حضرت علی علیه السلام نیز حضور داشت، به مردم گفت: آیا شما ابولهب را می شناسید؟ که خداوند سوره مسد را درباره او نازل کرده است؟ اهل شام گفتند: نه نمی شناسیم.
معاویه گفت: ابولهب عموی این شخص (اشاره به عقیل) است.
عقیل بی درنگ به مردم گفت: آیا شما زن ابولهب را که خداوند در قرآن در مورد او می فرماید: همسر او هیزم حمل می کرد و در گردنش ریسمانی از لیف خرما آویزان بود، می شناسید؟ مردم شام گفتند:نه.
عقیل گفت: این زن، عمه معاویه است، (زیرا نام او ام جمیل دختر حرب بن امیه، خواهر ابوسفیان بود) این پاسخ عقیل، معاویه را سر افکنده کرد و دیگر زبان بازی ننمود. (2)

حاضر جوابی مدرس

آورده اند که، آیه الله شهید مدرس در حاضر جوابی بی نظیر بود؛ از جمله نوشته اند: در یکی دو مورد که مدرس نسبت به فرمانفرما انتقاد کرده و ایراد گرفته بود، به مدرس پیغام داد. خواهش می کنم که حضرت آیه الله این قدر پا روی دم من نگذارند. مدرس جواب می دهد: به فرمانفرما بگویید، حدود دم حضرت والا باید معلوم شود، زیرا من هر کجا پا می گذارم دم حضرت والاست. (3)

حاضر جوابی مؤمن طاق

پس از شهادت امام صادق علیه السلام، یکی از مخالفان آن حضرت به مؤمن طاق که از شاگردان آن حضرت بود، به عنوان طعنه گفت: امام تو از دنیا رفت. مؤمن طاق فورا در پاسخ گفت: اما پیشوای تو (شیطان) تا قیامت زنده است. (4)

حاضر جوابی فقیر در برابر توانگر

شخص فقیری وارد مجلسی شد و نزدیک توانگری نشست. توانگر که از نشستن او در نزدیکش ناراحت شده بود با ترش رویی خطاب به فقیر گفت: میان تو و خر چقدر فرق است؟ فقیر فورا گفت: یک وجب (اشاره به آن که فاصله اش با توانگر بیش از یک وجب نبود) توانگر از این جواب سکوت کرد و سر افکنده شد. (5)

حاضر جوابی طفل

یکی از حکما از طفلی پرسید: اگر به من بگویی که خدا کجا است، یک عدد پرتقال به تو می دهم. آن پسر در جواب گفت: من دو عدد پرتقال به شما می دهم، که بگویی خدا کجا نیست. (۶)
با اشاره به این نمونه ها خواستیم بگوییم که مهم است كه شما به كلمه ها و نحوه استفاده از آنها تسلط داشته باشید تا بتوانید از حق خود یا دیگری دفاع كنید. افرادی كه توانایی بیان نظرات و یا احقاق حق شان را ندارند به سلامت روانی خود آسیب می زنند اما خلاف این اتفاق هم صادق است.

 لازم نیست برای اینكه هر جمله ای را از دهان تان خارج كنید، ساعت ها وقت بگذارید و آن جمله ها را ارزیابی كنید. با این كار انرژی زیادی برای چیزی هزینه می كنید كه معلوم نیست واقعا آن موضوع به این همه تلاش نیاز دارد یا خیر؟  برای اینكه بین حاضرجوابی غیرمنطقی و حاضرجوابی منطقی خود بتوانید داوری و تصمیم گیری كنید، بدانید كه خط قرمزهای شما كجاست و چه كسی واقعا یا غیرعمد در حال آسیب رساندن به این خط قرمز است.