ازدواج از دیدگاه آسیب شناسی اجتماعی اسلام
اگر چه براساس پژوهش های جامعه شناسان ، تشکیل خانواده در برخی از جانوران نیز وجود داشته است. ولی پایدارترین شکل خانواده مربوط به خانواده ی انسانی است.
بنابراین ، خانواده اولین نهاد اجتماعی است که درهمه ی جوامع بشری وجود داشته و از دیرباز مورد توجه اندیشمندان و صاحب نظران علوم مختلف بوده است.
تعاریف گوناگونی که از دیدگاه های مختلف درمورد خانواده ارائه شد ه است ، بیانگر اهمیت این نهاد مقدس اجتماعی است...
ازسوی دیگر، پاسخ گویی خانواده به قسمت عمده ی نیازهای انسان، و کارکردهای مهمی که به عهده دارد ؛ نشانگر نقش کلیدی این نهاد در جامعه است.
●اهمیت ازدواج جوانان از دیدگاه آسیب شناسی اجتماعی اسلام
اسلام از ابعاد گوناگونی به این موضوع پرداخته و لزوم آن را در جامعه از دیدگاه های مختلفی مورد تأکید قرار داده است. اهمیت ازدواج از نظر گاه اجتماعی ، مهمترین موضوعی است که در تعالیم آسمانی اسلام به آن پرداخته شده است .
پیشوایان دین ، ازدواج را ضامن بقای نسل انسان از راه مشروع می دانند و به عنوان مهم ترین عامل امنیت عِرضی و عفت عمومی ، برآن تاکید دارند.پیامبر گرامی اسلام – صلی الله علیه و آله – در زمینه ی ازدواج دختران جوان می فرماید :
و باز آن حضرت است که می فرماید:
هرگاه خواستگاری برای دختر شما بیاید که دین و اخلاق او را می پسند ید، او را به همسری دخترتان برگزینید و گرنه فتنه و تباهی بزرگی درزمین شکل می گیرد".
دیده گاه آسیب شناسی اجتماعی اسلام بر این نکته تأکید دارد که بیشترین مفاسد اجتماعی و اخلاقی در دوران تجرد افراد پدید می آید و بر همین اساس است که رسول خدا صلی الله علیه و آله – بیشترین افراد جهنمی را بی همسران می داند . زیرا آنها بیشتر از افراد همسردار مرتکب گناه ، ناپاکی و عصیان می شوند.
اکنون جامعه شناسان پس از گذشت قرن ها از پیدا یش اسلام ، آنچه را که پیام آورخدا به انسان ها هشیار داده بود، با تجربه و آمار و ارقام ؛ دریافته اند. بنا بر یافته های عینی جامعه شناسان و آسیب شناسان اجتماعی ، درصد زیادی از بزهکاری ، درسنین حدود ۱۵ تا ۲۵ سال ، ( یعنی سنین طبیعی ازدواج ) اتفاق می افتد. همچنین در این سنین ، انحراف جنسی که اغلب با اختلا ل شخصیتی نیز همراه است ، در میان جوانان ظهور پیدا می کند. لذا ازدواج از دیدگاه جامعه شناسان و روان شناسان بهترین راه برای ایجاد یک زندگی مشترک ، تخلیه ی مشروع جنسی و جلوگیری از بزهکاری و انحراف است و این همان چیزی است که اسلام بیش از چهارده قرن پیش برآن تأکید کرده است.
●ازدواج عامل استقلال اقتصادی جوان
ازدواج از آن جهت که باعث استقلا ل اقتصادی دختر و پسر جوان می گردد نیز دارای اهمیت است. زیرا دو جوان با ازدواج با یکدیگر، درحقیقت در پی تشکیل یک خانواده ی مستقل هستند ، و خانواده ی جدید ، درآمدی مستقل می طلبد که با آن خود را از دیگران بی نیاز کند. همین استقلا ل اقتصادی است که به مرد جوان تحرک بیشتری می بخشد تا زندگی خود را تأمین سازد ؛ این چنین مردی است که اسلام او را چون سربازی درجبهه می داند که در راه خدا می جنگد . از این نظرگاه ، اسلام توسعه ی اقتصادی خانواده را یکی از اثرات مهم ازدواج می داند و تأکید می کند که درصورت عدم استطاعت مالی زن و مرد برای ازدواج، خداوند آنان را از فضل و رحمت خود بی نیاز می سازد. زیرا انسان بعد از ازدواج ، خود را شدید اً مسئول حفظ همسر و آبروی خانواده و تأمین نیازهای زندگی می داند؛ به همین دلیل تمام ابتکار ، استعداد وتوان خود را به کار می گیرد و در حفظ درآمدهای خود و صرفه جویی در آن تلاش می کند و در مدت کوتاهی می تواند بر فقر چیره گردد.
بی جهت نیست که امام صادق – علیه السلام – می فرماید :" رزق و روزی ، همراه همسر و فرزندان است".
در روایتی دیگر چنین آمده است:" مردی خدمت پیامبر گرامی اسلام – صلی الله علیه و آله – رسید و از تهی دستی و نیازمندی شکایت کرد ؛ پیامبر- صلی الله علیه وآله – فرمود : ازدواج کن " ؛ او نیز ازدواج کرد و از نظر اقتصادی ، در کار او گشایش پیدا شد".
جامعه شناسی امروز نیز، بر خلاف پیشینیان که خانواده را قبل از هر چیز یک سازمان اقتصادی می دانستند، خانواده را نهادی می داند که کارکردهای متفاوتی را بر عهده دارد؛ یکی از این کارکردها ، کار کرد اقتصاد ی و برطرف کردن نیازهای مادی است . اگر چه برخی از اقتصاد دانان امروز، پا را از این نیز فراتر نهاده ، ازدواج را یک شرکت و بنگاه اقتصاد ی می دانند.
" دیوید فریدمن" یکی از این افراد است ، او در تعریف اقتصادی ازدواج می نویسد:"ازدواج یک بنگاه اقتصادی است، توافقی است میان یک زن و یک شوهر، تا در، درآمد یکدیگر ، مسکن و التذاذ جسمی سهیم باشند و فعالیت های تولیدی مانند طبخ غذا ، نظافت منزل ، شستن ظروف و تربیت فرزندان در یکجا متمرکز گردد.
از این دید، انگیزه ی ازدواج ، وجود صرفه جویی های مبتنی برمقیاس تولید است . علاوه برآن برای تشکیل خانواده از اصل تقسیم کار استفاده شده است. بنابراین می توان گفت که ازدواج نوعی ویژه از بنگاه اقتصادی دو نفره است ".
دیدگاه اسلام دراین مورد ، دیدگاهی کاملاً متفاوت است . زیرا تشکیل خانواده در اسلام امری مقدس و معنوی است و نمی توان آن را با ابزار های تحلیلی اقتصادی و تئوری های مادی تفسیر کرد.
اگر چه با تشکیل خانواده ، زن و مرد به طور طبیعی در درآمد ، مسکن و... با یکدیگر شراکت دارند و ازدواج موجب صرفه جویی و پایین آمدن سرانه ی هزینه ی زندگی می گردد ولی مبنای ازدواج دراسلام بر این گونه امورنیست و در حقوق قانونی و شرعی خانواده از چیزی به عنوان اصل تقسیم کار، سخنی به میان نیامده است. زیرا اسلام هرگز مسئولیت کارهای منزل را به عهده ی زن نگذاشته و حتی از نظر حقوق قانونی ، زن علاوه بر دریافت نفقه ، حق مطالبه ی وجه ، برای شیردادن کودک و انجام کارهای منزل دارد. ولی با این حال بر اساس موازین اخلاقی و انسانی از او می خواهد که درخدمت رفاه شوهر و فرزندان باشد و به همین خاطر است که پیامبر گرامی اسلام – صلی الله علیه وآله – می فرماید:" جهاد زنان ، نیکوهمسرداری کردن است ".
