معرفی علائم و علت‌های گوناگون ایجاد هیپوکسی مغزی
شاید برای شما سوال باشد که فرق آنوکسی با هیپوکسی در چیست، جواب روشن است، آنوکسی به زمانی گفته می‌شود که اکسیژن به طور کامل در مغز یافت نگردد. هیپوکسی مغزی یک حالت اورژانسی بوده و دلیل آن هم نیاز مبرم مغز به اکسیژن و مواد مغذی است تا بتواند عملکرد درست خود را حفظ نماید.
هر آنچه باید در رابطه با هیپوکسی مغزی بدانید
هر مشکلی مسلما علت‌هایی دارد و هیپوکسی مغزی هم از این قاعده مستثنی نیست، برخی از علت‌های این مشکل را می‌توان غرق شدن در آب، خفگی، توقف ضربان قلب و یا سکته مغزی عنوان کرد. هیپوکسی مغزی می‌تواند علائم خفیفی هم داشته باشد از جمله:
- از دست دادن حافظه
- ایجاد برخی از مشکلات حرکتی
موارد شدید هیپوکسی مغزی را می‌توان تشنج و مرگ مغزی عنوان کرد، در ادامه با ارائه اطلاعات بیشتری از هیپوکسی مغزی با ما همراه باشید.
معرفی برخی از نشانه‌های هیپوکسی مغزی
همانطور که در قسمت بالا هم گفته شد علائم مربوط به هیپوکسی مغزی می‌توانند شدید و یا خفیف باشند که بستگی به میزان محرومیت مغز از اکسیژن دارد. علائم هیپوکسی مغزی خفیف را می‌توان موارد زیر عنوان کرد:
- از دست دادن موقتی حافظه
- مشکلات حرکتی در برخی از اندام‌های بدن
نکته‌ای که لازم است بدانید آغاز نابودی سلولهای مغزی تنها 5 دقیقه پس از ناتوانی در تهیه اکسیژن می‌باشد، در این حالت علائم خطرناکتر شروع خواهند شد و در نهایت جریان اکسیژن به مغز کاملا قطع خواهد شد. علائم مربوط به هیپوکسی مغزی عبارتند از:
- کما
- تشنج
- مرگ مغزی
در مواردی که این مشکل به مرگ مغزی ختم شود دیگر هیچگونه فعالیت مغزی وجود نخواهد داشت، افراد به نور پاسخ نمی‌دهند و دیگر تنفس بدون دستگاه‌های مربوطه امکان‌پذیر نمی‌باشد، با این حال قلب کماکان به پمپاژ خون در بدن ادامه خواهد داد.
علت‌های ایجادکننده هیپوکسی مغزی
دلایل زیادی وجود دارند که می‌توانند ایجادکننده این حالت مغزی باشند، امکان دارد برخی از شرایط پزشکی در کاهش رسیدن اکسیژن به مغز دخیل باشند که از همین رو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اسکلروز جانبی آمیوتروفی و سایر بیماری‌هایی که عضلات تنفسی را فلج می‌کنند
- آسیب مغزی
- مسمومیت کربن مونوکسید
- توقف ضربان قلب
- خفگی
- عوارض ناشی از بیهوشی
- غرق شدن
- صعود به ارتفاعات زیاد
- ضربان قلب نامنظم
- بیماری‌های ریه همانند بیماری‌های مزمن
- انسداد ریه یا COPD
- عفونت ریه از جمله پنومونی
- ایست تنفسی
- حله شدید ناشی از آسم
- استنشاق دود
- خفه شدن ناشی از دود
- سکته مغزی
- تروما مچ دست و یا ریه
- فشار خون بسیار پایین
هیپوکسی مغزی می‌تواند تمامی افرادی را که دچار کمبود اکسیژن می‌شوند تحت تاثیر خود قرار دهد اما برخی افراد در معرض خطرات بیشتری هستند. برخی از عوامل خطرناک هیپوکسی مغزی عبارتند از:
√ انجام فعالیت‌های ورزشی خاص: علاقه‌مندان به دنیای ورزش ممکن است در معرض خطر بیشتری قرار داشته باشند، در هر صورت وارد شدن ضربات سنگین به سر و یا کسانی که باید برای مدت زمان طولانی نفسشان را حبس نمایند و همچنین به ارتفاع‌های بلند صعود کنند مسلما خطرات بیشتری را تجربه خواهند کرد. نمونه‌هایی از فعالیت‌های ورزشی خطرآفرین را می‌توان موارد زیر عنوان کرد:
- ورزش بوکس
- غواصی
- فوتبال
- کوهنوردی
- شنا کردن
√ داشتن شرایط پزشکی خاص: بسیاری از بیماری‌ها و شرایط پزشکی توان تحت تاثیر قرار دادن انتقال اکسیژن به مغز را دارند، نمونه‌هایی همچون:
- آسم
- مشکلات قلبی
- افت فشار خون
- بیماری‌های ریوی
- بیماری‌های عضلانی
- ALS
√ کار در برخی از حرفه‌ها: افرادی که در معرض دود قوی و یا مونوکسید کربن در کارشان قرار دارند ممکن است خطر بیشتری را در رابطه با مبتلا شدن به هیپوکسی مغزی تجربه کنند، همانند آتش نشان‌ها که واقعا کار دشواری را انجام می‌دهند.
معرفی شیوه‌های تشخیص این مشکل
پزشکان معمولا تشخیص هیپوکسی مغزی را بر اساس سوابق خانوادگی، تاریخچه پزشکی، معاینات فیزیکی و سایر آزمایش‌ها انجام می‌دهند. پزشکان اگر برای تشخیص نیاز به آزمایش داشته باشند به سراغ موارد زیر خواهند رفت:
- آنژیوگرافی مغز
- آزمایش خون برای بررسی میزان اکسیژن موجود در خون
- سی تی اسکن سر
- اشعه ایکس قفسه سینه برای دیدن ریه‌ها
- اکوکاردیوگرام برای دیدن قلب
- الکتروکاردیوگرام برای اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی قلب
- الکتروانسفالوگرافی برای اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی مغز و درک علت ایجاد تشنج
- اسکن مغناطیسی تصویری از سر
رفتارهای لازم در برابر هیپوکسی مغزی
این حالت یک اورژانس پزشکی به حساب می‌آید که نیازمند درمان فوری است، پیگیری ایجاد شرایطی برای تامین اکسیژن مغز امری ضروری بوده تا بتوان به دنبال آن از عوارضی همچون مرگ مغزی جلوگیری به عمل آورد. درمان هر مشکلی بستگی به علت و شدت هیپوکسی دارد، سیستم‌های پایه بدن که باعث حیات هستند در ابتدای درمان ضروری می‌باشند، پزشکان ممکن است برای تنفس از برخی دستگاه‌ها نیز استفاده نمایند، سایر روش‌های درمانی عبارتند از:
- داروهایی برای کنترل تشنج
- بازگرداندن فشار خون و ضربان قلب
خنک کردن بیمار توسط پزشکان برای کاهش فعالیت‌های مغزی که به دنبال آن کاهش مصرف اکسیژن را به دنبال خواهد داشت، البته هنوز میزان تاثیر این روش درمانی مشخص نیست.
شیوه‌های جلوگیری از ایجاد هیپوکسی مغزی
جلوگیری از تمامی علت‌های ایجاد این حالت می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، به عنوان مثال جلوگیری از آسیب مغزی ناشی از یک تصادف رانندگی غیرممکن است. برای داشتن بهترین شیوه‌های پیشگیری افراد باید خودشان مراقبت‌های لازم را انجام دهند، فرضا از صعود به ارتفاعات بالا خودداری نمایند و یا در ورزش‌های پرخطر از ابزارهای لازم همانند کلاه‌های ایمنی به کارگیری نمایند. یکی از روش‌هایی که می‌تواند جان انسان‌ها را در این شرایط نجات دهد بدون تردید CPR می‌باشد، علی‌الخصوص اگر به موقع انجام گردد، احیاء قلب و عروق نیز تاثیرات زیادی خواهد داشت.
مروری کوتاه بر روی این مقاله
هیپوکسی مغزی یک وضعیت اورژانس پزشکی بوده و هر شخصی اگر نشانه‌های این حالت را در خود مشاهده کرد بدون فوت وقت باید با پزشک و اورژانس تماس حاصل نماید. در صورتی که افراد در اولین لحظات این مشکل درمان و مراقبت‌های ویژه را دریافت کنند مطمئنا شانس بیشتری برای بهبودی و دچار نشدن به عوارض خطرناک خواهند داشت، باز هم تاکید می‌شود که این شرایط باید سریعا مورد درمان قرار گیرد.
